The Counselor

Hoofd in de strop

  • Datum 31-10-2013
  • Auteur
  • Gerelateerde Films The Counselor
  • Regie
    Ridley Scott
    Te zien vanaf
    01-01-2013
    Land
    Verenigde Staten/Groot-Brittannië
  • Deel dit artikel

Na geslaagde verfilmingen van zijn romans The Road en No Country for Old Men schreef Cormac McCarthy zijn eerste oorspronkelijke filmscenario, The Counselor. Ridley Scott maakte er een verontrustende misdaad­thriller van.

Door Fritz de Jong

Cameron Diaz neukt een auto. Daar. We hebben het gezegd. Als het bloedlinke gangsterliefje Malika kronkelt zij in spagaat over de voorruit van een Ferrari. Op de bestuurdersstoel zit drugsbaron Reiner, gespeeld door Javier Bardem, verbluft toe te kijken. We hebben Reiner leren kennen als een excentriekeling, die het prima vindt dat zijn minnares twee cheeta’s als huisdier houdt. Maar dit gaat zelfs hem te ver. "Het was mij te gynaecologisch."
Diaz’ acrobatische potje raamlapseks is slechts een van de vele spraakmakende scènes in The Counselor, Ridley Scotts verfilming van het eerste oorspronkelijke scenario van Cormac McCarthy. Halverwege de film horen we Reiner bijvoorbeeld vertellen over een door nietsontziende boeven gebruikt wurgapparaatje, dat zonder pardon de halsslagader doorsnijdt, om vervolgens het slachtoffer te onthoofden. Als je in een film een revolver ziet weet je dat er mee zal worden geschoten. Het is dan ook geen verrassing dat dit omzichtig aangekondigde wurgapparaat uiteindelijk zijn bloederige opwachting maakt. En dan hebben we al een spectaculaire onthoofding achter de rug.

Schimmige deal
Met zijn vele brute afrekeningen maakt The Counselor duidelijk dat de omgangsvormen er niet fijnbesnaarder op worden bij een drugsdeal van twintig miljoen dollar. Over het exacte hoe en waarom van die deal laten McCarthy en Scott de kijker overigens opzettelijk in het duister tasten. We zien een vrachtauto ingeladen worden in Mexico en uitgeladen in Chicago. Tussen vertrek en aankomst proberen verschillende kartels hun handen op de kostbare lading te krijgen. Verder krijg je als kijker net zo veel inzicht in de betrokken personages, hun motivaties en verhoudingen alsof je alleen aflevering 2, 4, 8 en 12 van een seizoen Breaking Bad hebt mogen bekijken. Die associatie met de gelauwerde tv-serie is niet toevallig: een groot deel van de film speelt zich af in de kurkdroge woestijnen van het Amerikaanse zuidwesten, waar lokale en Mexicaanse kartels elkaar om iedere meter afzetmarkt bestrijden. Er is zelfs een bijrol weggelegd voor Dean Norris, die in Breaking Bad de rol speelt van Hank (de zwager van hoofdpersoon Walter White, en een smeris met de mentaliteit van een obsessieve pitbull).
In The Counselor komt de politie aan het hele verhaal overigens niet te pas. De boeven ruimen elkaar op en gaan daarbij uiterst grondig te werk. Anders dan in Breaking Bad, waarin Walter White bij volle bewustzijn het pad van wanhopige kankerpatiënt tot gewetenloze drugsbaron bewandelt, is er in de wereld van The Counselor geen keuzevrijheid. Of beter gezegd: de keuzes zijn allang gemaakt, en nu is het een kwestie van de consequenties aanvaarden.

Repercussies
Dat besef begint maar langzaam te dagen bij de raadsman naar wie de film genoemd is. Michael Fassbender zet deze advocaat neer als een statusgevoelige metroman, die zijn geliefde (Penélope Cruz) wil imponeren met een luxe levensstijl en een peperdure verlovingsring. Ondanks waarschuwingen van zijn cliënt Reiner besluit de Counselor — een andere naam krijgt hij niet — zijn geld te investeren in de drugstransactie. Veel te laat realiseert hij zich dat een drugsdeal geen gewone zakendeal is. Ook als een andere geldschieter, gespeeld door een laconieke Brad Pitt, hem waarschuwt voor de afschuwelijke repercussies die de Counselor en zijn geliefde zullen treffen als de drugstransactie fout loopt, dringt het niet tot hem door dat hij een onomkeerbare foute keuze heeft gemaakt.
Ridley Scott filmt de gebeurtenissen glad en voor zijn doen tamelijk afstandelijk. In het bijzonder ziet hij af van de campy grand guignol waaraan hij zich bezondigde in Hannibal. De scène waarin Hannibal Lector de schedel van politieman Ray Liotta lichtte om deze zijn eigen hersens te laten opeten was toch vooral om te lachen. Het geweld in The Counselor is daarentegen excessief zonder een moment misplaatst ironisch of campy te worden.
Het zou een understatement zijn om The Counselor onheilszwanger te noemen. Het onheil is namelijk allang geschied. Net zoals in No Country for Old Men het noodlot van Josh Brolins personage bezegeld is op het moment dat hij besluit de buit van een misdaad in te pikken. Door in zee te gaan met Reiner en diens nog veel geschiftere zakenpartners stopt de Counselor zijn hoofd in de strop van het wurgapparaat. Als de motor van die strop eenmaal is aangezet begint de draad strak te trekken en is er geen manier meer om de onthoofding te stoppen. Probeer je dat toch dan verlies je behalve je hoofd misschien ook nog je vingers. Akelig, maar waar.


Scenario: Cormac McCarthy

Met The Counselor levert de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy zijn eerste originele scenario af. Hij wilde het na de adaptaties van The Road en No Country for Old Men ook wel eens zelf proberen.

Zelfs een Pulitzer en andere prijzen maken van een gelauwerde schrijver als Cormac McCarthy (1930) nog niet automatisch een goede scenarist. Dat is althans de voorlopige conclusie die de LA Times trok na het lezen van een aantal recensies over The Counselor, de eerste film waarvoor McCarthy zelf het scenario schreef. Met boeken als All the Pretty Horses, The Road, en vooral No Country for Old Men was hij al grootleverancier voor Hollywood, dus dat hij het een keer zelf wilde proberen was niet zo verwonderlijk. Geen van zijn grote voorgangers (Aldous Huxley, William Faulkner, F. Scott Fitzgerald, Vladimir Nabokov) schreef een origineel scenario voor Hollywood.
Maar de recensenten hebben zo hun twijfels over het doorbreken van deze ‘ban’. Alles wat in zijn boeken goed werkt (suspense, filosofie, dialogen) lijken met grote spijkers op het filmscenario vastgenageld.
Cormac McCarthy is een van de meest raadselachtige van de nog levende Amerikaanse schrijvers die ooit eens op zoek waren naar ‘de grote Amerikaanse roman’. Hij laat zich zelden interviewen. Pas toen Oprah Winfrey de postapocalyptische roman The Road tot boek van de maand van haar ‘Book Club’ uitverkoos, verscheen hij zomer 2007 voor het eerst op televisie ("Ik denk dat het niet goed voor je hoofd is. Je bent lang bezig een boek te schrijven, en dan moet je er misschien niet over praten. Je moet het gewoon doen"). Dat was kort na de première van No Country for Old Men van de gebroeders Coen op het Filmfestival Cannes, waardoor zijn pessimistische kijk op de wereld opeens reuze hip werd gevonden door een nieuwe generatie lezers.
McCarthy bedient zich vooral van (literaire) genres om zijn diagnose van de Amerikaanse maatschappij te geven. Of het nou in de vorm van een western of een sciencefictionverhaal is. Wat dat betreft is het gewelddadige drugsdrama The Counselor ook weer een karakteristieke McCarthy, die zich net als de meeste van zijn verhalen op de grens tussen de VS en Mexico afspeelt. Hij schreef weer een hele verzameling vreemde personages bij elkaar (waarvoor door regisseur Ridley Scott netjes een hoop steracteurs werden gecast), legde ze de vage en filosofische dialogen in de mond, en verstopte kort­om zijn plot onder een hele hoop ideeën. Maar er zit toch minstens weer één karakteristieke McCarthy-scène in die zo geweldig gek is dat hij een instant klassieker mag worden genoemd. Ja juist ja. Die met Cameron Diaz.

Dana Linssen