THE COMPANY

Doelloze dans

  • Datum 02-11-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films THE COMPANY
  • Regie
    Robert Altman
    Te zien vanaf
    01-01-2003
    Land
    Verenigde Staten
  • Deel dit artikel

Neve Campbell (midden), koningin van de dans

Met de dansfilm The company levert Robert Altman een van zijn minder geslaagde producties af. De tomeloze inzet van hoofdrolspeelster en initiatiefneemster Neve Campbell maakt veel goed.

Over de films van Robert Altman wordt wel beweerd dat het eigenlijk filmische balletten zijn. Met zijn beweeglijke camera volgt hij vele personages, die hij in verschillende formaties uitnodigt om hem te leiden in een pas de deux, een divertissement of een andere combinatie. In zijn meest geslaagde producties (Nashville, Short cuts, Gosford Park) danst Altman doelgericht rond in steeds kleiner wordende cirkels, om uiteindelijk door te dringen tot de kern van de zaak. In minder goed gelukte Altmans (Prêt-à-porter, Mr. T and the women) blijft de filmmaker doelloos in het rond walsen, zonder zijn punt te maken.
Het viel te hopen dat The company, een film die het reilen en zeilen van een balletgezelschap tot onderwerp heeft, een geslaagde Altman zou opleveren. Het werd helaas een van zijn mindere, en bovendien een van de minst dansante. Vooral de balletregistraties ogen merkwaardig statisch. De 78-jarige regisseur filmde de theaterdansen met op verschillende plaatsen in de zaal en de coulissen opgestelde digitale camera’s, en monteerde het geheel zonder al teveel gevoel voor de ritmiek van de dans en de muziek. Het resultaat oogt afstandelijk en ouderwets, in geen vergelijking met bijvoorbeeld de films van choreografe Anne Teresa de Keersmaeker van het Belgische gezelschap Rosas. Overigens is ook het behaagzieke, in de jaren zeventig gewortelde dansidioom van het geportretteerde Joffrey Ballet uit Chicago debet aan de relatieve stoffigheid van de dansregistraties, maar dat kun je Altman moeilijk aanrekenen.

Schmierkoning
Ook het semi-documentaire portret van het balletgezelschap zelf stelt teleur. De verhoudingen tussen artistieke en zakelijke directie, dansers, balletmeesters en choreografen komen niet echt uit de verf, en dat valt vooral hoofdrolspeler Malcolm McDowell te verwijten. In zijn energieke vertolking van een op Joffrey-oprichter Gerald Arpino gebaseerd artistiek leider maakt schmierkoning McDowell niet duidelijk of hij een balletlegende denkt te spelen of een vet aangezette karikatuur daarvan. Hetzelfde geldt voor het potsierlijke ballet ‘Blue snake’ dat gedurende de film wordt ingestudeerd door een even potsierlijke choreograaf. Is dit een parodie op (quasi) moderne dans of moeten we het serieus nemen? Geheel ondubbelzinnig is daarentegen de inzet van Neve Campbell, die het project samen met scenariste Barbara Turner op de rails zette, waarna ze Altman overhaalde om de regie te voeren. Haar vertolking van een jonge danseres die op het punt staat om door te stoten naar de solistenstatus, is een liefdesverklaring aan de dans, door een jonge vrouw die voortijdig haar balletcarrière moest staken wegens aanhoudend blessureleed. Zelfverzekerd voert de klassiek geschoolde Campbell haar eigen dansnummers uit, terwijl ze op een vanzelfsprekende manier mengt met de Joffrey-dansers die zichzelf spelen. Dat de actrice uit de horrorkraker Scream meer in haar mars heeft dan gillen en hollen blijkt in een fraaie, zwijgend geacteerde scène waarin ze tijdens een potje poolbiljart in de kroeg staat te flirten met een potentiële geliefde. Haar trefzekere trekstoten maken indruk, en de wijze waarop ze zich rond het biljart beweegt biedt eindelijk een glimp op de vloeiende dans, die Altman ons in The company niet kan geven.

Fritz de Jong