THE CIDER HOUSE RULES

The cider house rules is het derde boek van bestseller auteur John Irving dat verfilmd is. In deze epische film wordt een naïeve weesjongen voor een opmerkelijk dilemma gesteld: moet hij wel of niet meehelpen bij de illegale abortuspraktijken van zijn oude mentor?

Lasse Hallström en John Irving. Op het eerste gezicht niet twee persoonlijkheden met veel overeenkomsten. Hallström de minzame Zweed en maker van integere, maar niet al te spectaculaire ‘coming of age’-films als My life as a dog en What’s eating Gilbert Grape. Irving de geniale schrijver van bruisende drama’s die uit hun voegen barsten van bandeloze onaangepastheid en onvoorspelbare waanzin.
Maar The cider house rules blijkt een totaal ander verhaal dan bijvoorbeeld The world according to Garp of The hotel New Hampshire. De wereld waarin de weesjongen Homer Wells (Tobey Maguire) opgroeit is het beschermde en afgeschermde milieu van een weeshuis waar de buitenwereld maar mondjesmaat binnendringt. Homer leidt tot zijn achttiende een gezapig leventje, waarin hooguit wat opleving komt wanneer een ouderloos echtpaar weer eens langskomt om een adoptiekind uit te zoeken. Hij wordt nooit uitgekozen en als de oudste bewoner krijgt Homer steeds meer verantwoordelijkheden en taken van dokter Wilbur Larch (Michael Caine). Hij leert zelfs te assisteren bij de abortussen die de gedesillusioneerde en ethersnuivende arts pleegt. Het lijkt onwaarschijnlijk: abortus en drugsgebruik in een met zeven Oscars genomineerde film. Zijn de Amerikanen helemaal het spoor bijster, zou je bijna gaan denken.

Kreukloze goedheid
Bij alle vakmanschap die er van de film afstraalt, zeker op het gebied van de art direction, is The cider house rules een al te braaf voortkabbelende film van een niet ingeloste epische allure. Echt warm of koud wordt je er niet van, al is er flink gegraaid in de pot met de daarvoor onontbeerlijke melodramatische elementen. Oorlog, racisme, de wijde wereld ontdekken, liefde, incest en bedrog, het zit er allemaal in.
Het meest storend is de kreukloze goedheid en wereldvreemdheid van de hoofdpersoon zelf. Met een aan Forest Gump verwante onbevangenheid en lichte onnozelheid kijkt deze Homer Wells om zich heen en veel van het leven begrijpen doet hij niet. Maar voor zijn jeugdige lotgenootjes is hij wel een toegewijde broer, voor de verpleegsters in het weeshuis een hulpvaardige goedzak en eenmaal in de grote mensenwereld ontpopt hij zich als gedweeë appelplukker die alle vuile werkjes opknapt.
Maguire tovert zo nu en dan wel een donkere en gepijnigde blik op zijn gezicht, maar over de diepere zieleroerselen van dit toch vrij eendimensionale personage, komen we niet veel te weten. Ik heb het boek niet gelezen, maar er schijnt veel in gesnoeid te zijn, waardoor het karakter wellicht aan meerlagigheid heeft ingeboet.

Droogkloterige mimiek
In scherp contrast met Homers dik aangezette naïviteit staat het bij vlagen corrupte gedrag van zijn mentor. Ooit een beloftevolle arts leeft de oudere Wilbur Larch als een weliswaar liefdevol, maar zeer eigengereide eenling tussen de weeskinderen. Hij rommelt wat met de verpleegsters en bedwelmt zichzelf met ether om zijn depressies te onderdrukken. Dat alles zit de volgzame Homer niet dwars, maar dat Larch abortus pleegt wel. Het is een in de Verenigde Staten nog steeds zwaar omstreden thema en voor Republikeinse presidentskandidaten een handige stemmentrekker, maar in de jaren veertig was abortus nog verboden. Waar Homer ineens de euvele moed vandaan haalt om in opstand te komen tegen Larch is niet helemaal duidelijk en vooral hinderlijk correct. Die Homer is gewoon een heilige, het type ideale schoonzoon, wat nog eens versterkt wordt door Maguire’s op Tom Hanks lijkende droogkloterige mimiek.
Het ’te mooi om waar te zijn’-vriendinnetje dat Homer inwijdt in de liefde en hem een baantje bezorgt als appelplukker, wordt aardig neergezet door Charlize Theron, die eerder prettig opviel als topmodel met nymfomane trekjes in Woody Allens Celebrity. En voor R&B-zangeres Erykah Badu is er een bijrolletje als de dochter van een zwarte seizoensarbeider die zich aan haar vergrijpt, waardoor Homer toch zijn kunnen als aborterend arts moet tonen. Dat Michael Caine is genomineerd voor een Oscar voor beste mannelijke bijrol is volstrekt onbegrijpelijk, al maak je met een rol als huilerige mislukkeling vaak de meeste kans.

François Stienen