SWEET SIXTEEN

Ken Loach slaat met Sweet sixteen geen nieuwe wegen in, maar doet gewoon waar hij goed in is: drama maken over opgroeien in de Britse sloppenwijken.

Bij het lezen van recensies over vorige Ken Loach-films valt op dat er vaak wordt geklaagd over hun voorspelbaarheid. Altijd weer die sociaal-realistische drama’s in de blanke getto’s van Groot-Brittannië. En als Loach eens frivool afwijkt van die locatie, zoals in Land and freedom en Carla’s song, gaat het meteen mis. Nu lag dat in deze twee films niet alleen aan de setting, maar vooral aan de rol van communistische preker die Loach aannam. Ik vermoed dat de regisseur niet wakker ligt van die kritiek, maar gelukkig laat Loach in het ijzersterke Sweet sixteen het vermanende vingertje rusten.
In Sweet sixteen staat de vijftienjarige Liam centraal. Net als zoveel Loach-personages heeft hij een hart van goud, maar raakt hij verzeild in de criminaliteit door de omstandigheden waarin hij opgroeit. Hij woont in Greenock, een stadje bij Glasgow, waar, nadat de scheepswerven zijn gesloten, al jaren een massale werkloosheid heerst. Liams aan heroïne verslaafde moeder zal binnenkort de gevangenis verlaten en hij wil voorkomen dat ze teruggaat naar haar dealende en gewelddadige vriend Stan. Hij probeert een alternatief te regelen in de vorm van een stacaravan waar hij met zijn moeder, zijn zus Chantelle en haar kind domweg gelukkig zou kunnen worden. Alleen, hoe moet hij aan het geld komen? Samen met zijn beste vriend Pinball steelt hij de drugsvoorraad van zijn stiefvader en slaan ze zelf aan het dealen.

Mes
De lokale maffiabaas Tony is daar niet blij mee en roept de twee op het matje. Liam maakt indruk met zijn grote mond en krijgt de kans carrière te maken in Tony’s bende. Pinball verprutst het daarentegen en na een koude douche wordt hij op straat gegooid. Voordat Liam wordt geaccepteerd in de bende, moet hij een test afleggen. In een scène die qua spanning niet zou misstaan in een Scorsese-film, krijgt Liam in een drukke kroeg een mes in zijn handen gedrukt. Vastberaden loopt hij in de wc naar zijn slachtoffer, maar hij hoeft de moord niet echt te plegen. Het feit dat hij het van plan was, is genoeg bewijs van zijn loyaliteit.
Natuurlijk loop Sweet sixteen niet goed af en het happy end waar Liam zo zijn best voor deed kan hij op zijn buik schrijven. Wie opgroeit in een Britse achterstandswijk kan het eigenlijk wel vergeten, is wederom Loach’ grimmige boodschap in een van zijn sterkste films.
Loach concentreert zich volledig op de worsteling van Liam en dat levert vuurwerk op. De jonge acteur Martin Compston excelleert in zijn rol van Liam, die wanhopig probeert zijn leven weer op de rails te krijgen. Dat hij in zijn naïeve jeugdigheid juist steeds de verkeerde beslissingen maakt, is de motor van het drama.
Hoe het verder met hem moet is onduidelijk. De slotscène, waarin Liam aan zee zijn toekomst in de gevangenis overpeinst, doet denken aan het klassieke open einde van Truffauts Les quatre-cents coups. Hopelijk maakt Loach, net als Truffaut, nog een vervolg over het opgroeien van Liam.

Gerard Zeegers