SUZHOU RIVER (SUZHOU HE)

De jonge Chinese regisseur Lou Ye maakte met Suzhou river een moderne en opvallend fantasierijke grotestadsgeschiedenis over de zoektocht naar een verloren geliefde, een sensuele nachtclubdanseres.

In China is een nieuwe generatie filmers opgestaan die min of meer wordt aangevoerd door Lou Ye, de 35-jarige regisseur van Tiger Award-winnaar Suzhou river. Aan de term ‘Zesde Generatie’ — vooral een houvast voor westerse journalisten — heeft de scenarioschrijver en regisseur geen boodschap. Met een knipoog noemt hij het de ‘386 Megahertz’-generatie. De 3 staat voor dertigers, 8 staat voor opgeleid in de jaren tachtig en 6 betekent gewoon geboren in de jaren zestig. Lou Ye — geboren en getogen in Shanghai — vertelt in Suzhou river het meeslepende verhaal van de jonge motorkoerier Mardar die op zekere dag geen pakje, maar een zestienjarig schoolmeisje moet vervoeren. Tijdens de terugkerende motorritjes raken Mardar en Moudan gesteld op elkaar. Het is een voorzichtig opbloeiende maar uiteindelijk nooit geconsummeerde liefde. Een tragisch verhaal waarin Mardar, aangespoord door louche vrienden, in een opwelling een gijzeling ensceneert en een ontsnapte Moudan zich — teleurgesteld en verraden — vanaf een brug in de Suzhou rivier stort, om in het kolkende water spoorloos te verdwijnen.

Kloppende ader
Op een fantastische manier zet Lou Ye vervolgens Hitchcocks Vertigo-thema in, dat al werd aangekondigd in het openingsmuziekje. Na een jarenlange gevangenisstraf keert Moudan terug naar zijn oude buurt, om in de sensuele nachtclubdanseres Meimei — als zeemeermin zwemmend in een neonverlicht aquarium — zijn verloren geliefde Moudan te herkennen. Zoals James Stewart in Vertigo obsessief op zoek ging naar zijn dode geliefde (gespeeld door Kim Novak), zo struint Moudan door het nachtelijke uitgaansgebied van Shanghai, op zoek naar Moudan die gereïncarneerd lijkt in Meimei. De debuterende Chinese actrice Zhou Xun (die inmiddels ook al te zien was in Chen Kaiges The emperor and the assassin) speelt de intrigerende dubbelrol van het vrolijke schoolmeisje met haar dansende staartjes, en de zwoele nachtclubdanseres die zich elke avond in een schitterend zeemeerminkostuum hijst.
Om het nog gecompliceerder te maken wordt het verhaal in een raamvertelling geplaatst, waarin een jongen met een videocamera het jachtige leven rond de Suzhou rivier vastlegt. Als een heftig kloppende ader stroomt die eeuwenoude, kilometerslange en inmiddels danig vervuilde rivier dwars door Shanghai. Het Chinese stadsleven dat zich dag in dag uit op de kade, op de bruggen en op de boten afspeelt wordt tijdelijk bevroren in die videobeelden, waarmee regisseur Lou Ye — als jongetje vanuit zijn slaapkamerraam turend over dezelfde rivier — een diepgaand melancholisch gevoel weet op te wekken.

Filmhonger
Suzhou river doet nog het meest denken aan Chungking express van Hongkong-regisseur Wong Kar-wai — eveneens in Shanghai geboren — en dan vooral vanwege de diepgewortelde droefgeestigheid van het tragische liefdesverhaal dat zich tussen het jachtige leven door openbaart. Ook de voice-over van de obsessief filmende ik-figuur — een mooie ‘stand-in’ voor regisseur Lou Ye zelf — en het dynamische camerawerk van Wang Yu herinneren aan de stijl van Chungking express. Anders dan voor Wong Kar-wais Hongkong-film zijn er voor Suzhou river geen trucjes met vervormende lenzen uitgehaald. Het in samenwerking met een Duitse coproducent en met steun van het aan het filmfestival Rotterdam gelieerde Hubert Bals Fonds tot stand gekomen Suzhou river werd volgens Lou Ye zelfs zo sober mogelijk gemaakt, gefilmd vanaf de schouder, veelal met bestaand licht en bestaande geluiden. Een kleine Chinese Dogma-film, wie had dat ooit gedacht.
In vergelijking met ‘Vijfde Generatie’-filmers als Zhang Yimou en Chen Kaige — zeg maar de regisseurs van de ‘575 Megahertz’-generatie — die altijd een prominente plaats inruimen voor het Chinese kostuumdrama en het platteland met de daarbij behorende vervlogen tradities, maakt Suzhou river een frisse indruk. Voor Lou Ye, die evenals veel van zijn Chinese voorgangers en tijdgenoten aan de befaamde filmacademie in Beijing studeerde en die zijn films nu onder de vlag van zijn eigen filmproductiebedrijf ‘Dream Factory’ — een van de eerste onafhankelijke filmproductiekantoren in China — gaat uitbrengen, is een flesje Coca-Cola geen politiek statement. Het is een frisdrank die in Shanghai veel wordt gedronken.
Of Suzhou river in China ook gewoon in de bioscoop zal verschijnen, blijft de vraag. De Chinese censuurambtenaren zullen wellicht vallen over de Suzhou rivier als zelfmoordplek, en ook de fles wodka die stiekem vanuit Rusland het land is binnengesmokkeld, zal hier en daar voor kippenvel zorgen. Het voornaamste is echter dat uit Suzhou river een rechtgeaarde filmhonger spreekt. Films maken tegen de klippen op, met een moderne thematiek en in een moderne stijl. Het zeemeermin-sprookje van Hans Christian Andersen kan eraan ten grondslag liggen. Lou Ye heeft het in ieder geval gelezen en heel goed onthouden.

Belinda van de Graaf