SIMPLE MEN

Verlangen in een verlaten kustplaats

  • Datum 13-01-2011
  • Auteur
  • Gerelateerde Films SIMPLE MEN
  • Regie
    Hal Hartley
    Te zien vanaf
    01-01-1992
    Land
    Verenigde Staten
  • Deel dit artikel

Slotbeeld uit Simple men: Robert Burke en Karen Sillas

Veel is vertrouwd in Simple men, de derde lange speelfilm van Hal Hartley. Heldere kleuren, razendsnelle dialogen, vreemde gebeurtenissen en acteurs die nooit lachen, we kennen ze uit The unbelievable truth en Trust. Suburbia revisited, en opnieuw is het een buitengewoon prikkelend en aangenaam bezoek.

De eerste reacties waren nogal negatief, toen Simple men vorig jaar in Cannes in première ging. Teveel van hetzelfde, was de teneur. Drie jaar eerder was Hartley (34) juichend ontdekt als onafhankelijk talent van de Amerikaanse Oostkust. De kracht en originaliteit van Hartley’s afgebakende wereld werden alom herkend. Maar na twee films met een verwante stijl moet men van sommige critici iets heel anders gaan maken, anders deugt het niet. Wat een onzin!
Simple men is een voortzetting van de weg die Hartley al met zijn eindexamenfilm Kid (1984) is ingeslagen. Zijn films zijn geraffineerde constructies met een herkenbaar handschrift. De constructies worden steeds beter, de stijl wordt steeds evenwichtiger. Wie aan die ontwikkeling voorbijgaat mist de opbouw van een belangrijk oeuvre.

Realistischer
Hartley maakt moderne sprookjes over grote gevoelens en alledaagse gebeurtenissen. Ze spelen zich af in lege dorpen aan de Amerikaanse Oostkust, zoals Hartley’s eigen Lindenhurst op Long Island. De personages zijn prettig gestoord, met de taal als belangrijkste ontregelaar. Ze worden gevolgd door een statische en afstandelijke camera. In deze kunstmatige wereld benadert Hartley relaties tussen mannen en vrouwen, tussen ouders en kinderen. Elke film kent een eigen thema: in The unbelievable truth was het waarheid, in Trust vertrouwen, en in Simple men staat de liefde centraal.
Simple men is aardser en realistischer dan het voorgaande werk. De sfeer is sensueler, er hangt verlangen in de lucht. Neuken is een bezigheid die Hartley nooit zal laten zien, maar er wordt nu wel over gepraat. Even schokkend voor de Hartley-fan is de dronken discussie over Madonna en de exploitatie van het vrouwelijk lichaam die eventjes wordt gevoerd. Brute actualiteit doet haar intrede in het serene ideeënrijk!
Twee broers op zoek naar hun vader en de liefde, dat is eigenlijk de hele film. De jongste broer zoekt iets harder naar vader, de oudste broer iets harder naar liefde. Dennis, een introverte student, wil zich verzoenen met zijn vader. Er valt iets in te halen, want vader is sinds 1968 op de vlucht. Bill, een sympathieke crimineel, wil zich wreken op vrouwen. Achter zijn stoere houding schuilt een verlangen naar ware liefde. Samen stranden de twee broers in een pension op Long Island, aan de kust en buiten het seizoen. Bill vindt de liefde bij pensionhoudster Kate. Dennis vindt, via een mysterieus Roemeens meisje, zijn vader.

Dialogen
Taal zegt meer over Simple men dan de plot. De verhaallijnen van Hartley, met de vele schijnbaar willekeurige zijpaden, zijn er niet om na te vertellen. Dit in tegenstelling tot de dialogen: ze zijn fantastisch en verdienen een autonoom bestaan. Het knappe van Hartley’s dialogen is dat ze om het eigenlijke onderwerp heendraaien en toch de essentie raken. Zijn personages bestoken elkaar in elementair Engels en met korte, afgebeten zinnen, zoals ze dat ook doen bij Amerikaanse toneelschrijvers als Tennessee Williams en Eugene O’Neill. Simple men kan worden gezien als een moderne variant op de broeierige drama’s van die twee giganten. Niet voor niets komt ‘desire’ voor in de titels van hun belangrijkste stukken en is dat ook het sleutelwoord in Simple men.
Luistert u naar het flitsende vervolg op een wanhopig verlangen naar avontuur en romantiek.
Bill: "There is no such thing as adventure. There’s no such thing as romance. There’s only trouble and desire."
Ned: "Trouble and desire."
Bill: "That’s right. And the funny thing is, when you desire something you immediately get in trouble. And when you’re in trouble you don’t desire anything at all."
Ned: "I see."
Bill: "It’s impossible."
Ned: "It’s ironic"
Bill: "It’s a fucking tragedy is what it is, Ned."
Het ritme van de dialogen bepaalt Simple men, aangevuld door het melancholieke muzikale motief, onder pseudoniem geschreven door Hartley zelf. De rust zit in het beeld. Elk beeld heeft wat kader, licht en compositie betreft de zorgvuldigheid van een schilderij van Edward Hopper, ook zo iemand die de Amerikaanse ruimte in beeld brengt.
Zo gesloten als de vorm is, zo open is de inhoud. Hartley is een twijfelaar, die met omtrekkende bewegingen om zijn onderwerp heen cirkelt. De twee broers uit Simple men maken dezelfde bewegingen, voordat ze in staat zijn ware liefde te accepteren. Met zijn nieuwste film houdt Hartley een prachtig geconstrueerd en onnadrukkelijk pleidooi voor een eenvoudig, berustend man-zijn. Het slotbeeld is geïmproviseerd, blijkt uit een interview. Bill legt zijn hoofd tegen de schouder van Kate en bezwerend klinkt "Don’t move". Deze man vlucht niet meer en jaagt niet meer, hij heeft zijn bestemming gevonden.

Mark Duursma