Silent City

Realistische impressies van hedendaags Japan en betoverende visioenen in een onevenwichtige, maar intrigerende fabel. Voor filmmaker Threes Anna staat Tokio symbool voor water. Je kan er je dorst mee lessen en in zwemmen, maar je kunt er ook in verdrinken.

Met een aandoenlijk hoopvolle blik speelt de in dans en theater opgeleide, maar hier als filmactrice debuterende Laurence Roothooft een jonge Nederlandse vrouw die het in haar hoofd heeft gehaald om in Tokio in de leer te gaan bij een beroemde vismeester. Ze belt aan in een smoezelig portiek. Daar beginnen haar naïeve verwachtingen al te verkruimelen. Toevallig passerende bewoners negeren haar en dat wordt er niet beter op wanneer ze in de grauwe bijkeuken van het restaurant van meester Hon een plaatsje tussen de andere leerlingen krijgt. Ook daar lijkt het zwijgen tot een kunst verheven.
Gaandeweg dringt zich zelfs het gevoel op dat het cliché van de ondoorgrondelijke oosterling in Silent City wel eens wat al te breed wordt uitgemeten. Gelukkig zijn er ook scènes waarin we min of meer terloops waarnemen dat Japanners onder elkaar gewoon gezellige kletskousen zijn. Threes Anna, de voormalig artistiek leider van Dogtroep, maakte deze film naar haar eigen roman. Ze liet zich inspireren door haar communicatieproblemen in de tijd dat ze als Rietveldstudente stage liep bij een theatergroep in Tokio. Silent City weet het stadsleven van de Japanse hoofdstad af en toe prachtig in documentair aandoende beelden te vangen. Waarbij aangetekend dat een groot deel van de film in Luxemburg met in Europa geworven Japanse acteurs werd opgenomen.

Misverstanden
Maar wie Anna’s eerste film The Bird Can’t Fly zag vermoedt natuurlijk al dat Silent City niet als realistisch drama is bedoeld. Rosa’s botsing met de vreemde cultuur en haar worsteling met de vele misverstanden — wanneer ze meent in de steek gelaten te zijn is het tegendeel het geval — groeit uit tot een symbolisch verhaal over een jonge vrouw die dreigt te verdrinken in een wereldstad. Een op beelden en ideeën drijvende fabel over eenzaamheid en aanvaarding van het leven in al zijn ondoorgrondelijkheid, met prachtige droombeelden en visioenen. Rosa’s cryptische opdracht om de vissen te begrijpen is iets wat toch echt aan Anna’s fantasie is ontsproten. Daar is zelfs de Japanner met zijn bijzondere omgang met voedsel vermoedelijk te nuchter voor.
Voor de kijker die net als Rosa steeds meer in verwarring dreigt te raken komt de scène met een groep westerse toeristen als een verlossend moment. Verheugd schiet Rosa ze aan, maar helaas, het blijken Finnen die geen Engels spreken, dus dat communiceert al net zo moeilijk als met de Japanners. Vanaf dat moment realiseer je je dat Silent City zich misschien net zo goed in Helsinki af had kunnen spelen. Zo wordt het eenvoudiger om die hele Japanse entourage als een sprookjesachtige metafoor te zien. Zodat we ons ook geen zorgen meer hoeven te maken over de vraag of een Nederlandse jonge vrouw die geen Japans spreekt echt zo gemakkelijk als animeermeisje in een nachtclub aan de slag kan als Rosa doet.
Niet dat nu alles perfect op zijn plaats valt. Silent City blijft kampen met onevenwichtigheden en abrupte invallen. Toch is het intrigerend genoeg. Wie zich er voor open stelt wordt beloond met een slot dat onverwacht ontroert — en nog steeds zonder veel uit te leggen. Misschien komt het begrijpen van het leven neer op het delen van een kop misosoep met een onbekende.

Leo Bankersen