SHATTERED GLASS

Shattered glass is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van verslaggever Stephen Glass die een heel journalistiek oeuvre bij elkaar fantaseerde. Verontrustende krantenlezers en -makers worden er echter geen steek wijzer van.

Hoe in vredesnaam had Jason Blair gedacht ermee weg te kunnen komen? De gewezen verslaggever van The New York Times, die links en rechts citaten jatte en aan de lopende band artikelen uit zijn duim zoog, moet een enorm bord voor zijn kop hebben gehad. Dat leugens onopgemerkt blijven is uitgesloten. Dat geldt in de privé-sfeer en al helemaal in het glazen huis dat de journalistiek is.
Toch kon Jason Blair heel lang aanmodderen voordat de waarheid aan het licht kwam en The New York Times door het stof moest. Hetzelfde geldt voor Stephen Glass, hoofdpersoon van het op feiten gebaseerde Shattered glass. Op 24-jarige leeftijd is hij al sterreporter van het prestigieuze opinieweekblad The New Republic. Zijn dramatische val wordt ingezet als verslaggevers van concurrent Forbes Digital zijn stuk over hackers natrekken en erachter komen dat personen niet te traceren zijn, telefoonnummers doodlopen in voicemails en genoemde bedrijven niet bestaan. Glass’ mede-redacteuren zijn in eerste instantie op zijn hand en menen dat hun jonge collega is beetgenomen. Maar de impopulaire hoofdredacteur Chuck Lane bijt zich vast in de zaak. Het ontluisterende resultaat: 27 van de 41 artikelen die Glass tussen 1995 en 1998 voor The New Republic schreef, blijken gedeeltelijk of geheel verzonnen.

Onderkruiper
Debuterend regisseur Billy Ray presenteert de ontrafeling van ‘Glass-gate’ als een thriller. Hoe meer puzzelstukjes er op hun plek vallen, hoe groter de twijfel wordt en hoe nerveuzer Glass. Ray probeert de schuldvraag, direct gekoppeld aan de sympathie voor de hoofdpersoon, uit te stellen door het verhaal te doorsnijden met beelden van Glass die een lezing houdt voor studenten journalistiek. Daar heeft hij de mond vol van journalistieke waarden: eerlijkheid, openheid en, boven alles, de noodzaak tot feiten checken, checken en nog eens checken.
Toch blijft onduidelijk wat Glass heeft bewogen. Verder dan een paar suggesties komt Ray niet, wellicht omdat hij voor zijn research wel Glass’ collega’s interviewde maar niet de hoofdpersoon zelf. Hayden Christensen (Anakin Skywalker in Star wars II) zet de frauduleuze journalist neer als een ‘pleaser’, op het onderkruiperige af. Hij strooit met complimentjes, pareert iedere vorm van kritiek met een kinderlijk "je bent toch niet kwaad?" en een droevige hondenblik. Er wordt gesuggereerd dat de vriendinloze nerd worstelt met zijn seksuele identiteit. En dat hij lijdt onder de druk van zijn ouders, die hem liever advocaat hadden zien worden. Maar misschien is hij ook wel gewoon een pathologische leugenaar, een mythomaan met verstoorde realiteitszin.
Ray maakt een fundamentele fout door te denken dat een film over journalistiek ook journalistiek van aard moet zijn. Maar met alleen de feiten kom je er in dit geval niet. De sleutel tot deze journalistieke nachtmerrie ligt juist in de psychologie. Ook als Glass genadeloos is ontmaskerd, blijft er een ongemakkelijk gevoel over. We zijn hard met onze neus geduwd op de menselijke, feilbare factor die zo dodelijk is voor het lezersvertrouwen, het fundament van de journalistiek. Het glazen huis heeft een lelijke barst opgelopen. Maar de vraag blijft: hoe heeft Glass ooit kunnen denken hiermee weg te komen?

Edo Dijksterhuis