SAMIA

Samia is een documentaire-achtige film over een Algerijns immigrantenmeisje dat van zich af bijt om de strenge normen van haar orthodoxe familie te ontvluchten.

De docente kijkt Samia begripvol aan. "Als je laag scoort in de test, kan je altijd nog gemeenschapswerk gaan doen", knikt ze hoopvol. "We vinden altijd wel iets voor je." In een competitie nors kijken kan Samia zich uitstekend meten met de opstandige Michelle Rodriguez in Girlfight. "Je bedoelt schoonmaakster? Dat doe ik thuis al — daar hoef ik geen opleiding van drie jaar voor te volgen."
De eerste scène van Samia zet direct de toon voor de rest van de film: de vijftienjarige immigrantendochter weigert zich te conformeren aan welke autoriteit dan ook. Niet aan school, niet aan haar ouders en zeker niet aan de haar opgelegde islamitische regels. Uiteraard wordt deze recalcitrantie door de orthodoxe mannen in het gezin niet getolereerd. "Buiten is het Frankrijk, binnen is het Algerije!" bitst haar broer Yacine voordat het tijdens de zoveelste huiselijke twist tot een handgemeen komt.
Samia’s grote voorbeeld is haar oudere zus Amel, die door de familie is verstoten toen ze koos voor een relatie met een Franse jongen. De overige zussen echter geven geen kik en tolereren de harde hand waarmee de masculiene gezinsleden hen zo nodig in het gareel houden.

Losbandigheid
Het hyperrealistische Samia heeft, mede door zijn fragmentarische camerawerk en montage, meer weg van een documentaire dan van een speelfilm. De film baseert zich op een autobiografische roman van de Algerijnse schrijfster Soraya Nini en ademt een overtuigende, naargeestige authenticiteit. Deze wordt nog eens versterkt door het feit dat de Marokkaans-Franse regisseur Philippe Faucon voor de film — zoals wel meer Franse filmmakers tegenwoordig — louter niet-professionele acteurs heeft gebruikt, die hij rekruteerde in allochtone sloppenwijken. De meisjes voor de camera zijn échte Algerijnse tieners die met de geschetste problemen kampen, de mannen zijn échte allochtone fabrieksarbeiders en de bijna clichématige moeke die de onderdanige spil van het gezin vormt, heeft ook in werkelijkheid acht kinderen gebaard.
De film weigert echter een oordeel te vellen en werkt daardoor verfrissend twee kanten op. Behalve van de worstelingen van de tieners, schetst Samia een, voor zover mogelijk, objectief beeld van de islamitische cultuur waarin ook de ouderen vast lijken te zitten. Niet alleen de kinderen weten zich geen raad met het integratieprobleem; ook de volwassen Algerijnen voelen zich opgesloten in een modern land waarvan ze de taal niet spreken en waarvan ze de normen en waarden niet kunnen bevatten. Hun ongeschooldheid dwingt hen tot het accepteren van inferieure baantjes en buiten de veilige huismuren worden de meesten van hen blootgesteld aan racisme in allerlei gradaties. "De kinderen zijn het enige dat we hier nog hebben", verzucht een vrouw wanneer zij met haar mede-Algerijnen de losbandigheid van hun kroost bediscussieert.
De scène tegen het einde waarin een weinig geïnteresseerde gynaecoloog twee meisjes ‘controleert’ om te verifiëren of ze niet met een Franse jongen hebben geslapen, bezorgde mij klamme handen. Toch gloort tussen alle naargeestige regels door een sprankje hoop. Het (vrij abrupte) laatste shot bevestigt dat gevoel gelukkig: het kan niet anders dan dat iemand zo wilskrachtig als Samia er uiteindelijk wel komt in het leven — en met haar ongetwijfeld vele andere jonge immigranten.

Robbert Blokland