Sami Blood

Het rondtrekkende herdersvolk de Sami werd aan het begin van de vorige eeuw systematisch gediscrimineerd in Zweden. Filmmaker Amanda Kernell, zelf half Sami, brengt in haar indrukwekkende speelfilmdebuut het pijnlijke verleden van haar voorouders aan het licht.

"Ik wil verdomme geen circusdier zijn", aldus tiener Elle-Marja. Haar volk, de Sami, wordt in de jaren dertig van de vorige eeuw door de Zweedse overheid behandeld als antropologische studieobjecten. In de openingsscène zien we Elle-Marja in het heden: een bejaarde vrouw is vervreemd geraakt van haar familie. Een flashback die het grootste deel van de film beslaat, legt uit hoe het zover gekomen is: Elle-Marja ondergaat in haar jeugd samen met haar leeftijdsgenoten op speciaal opgezette Sami-scholen de ene na de andere vernedering. Zo wordt ze door zelfbenoemde wetenschappers naakt gefotografeerd. Dit weerzinwekkende ritueel eindigt met het indringende geluid van de flits van een fotocamera: een metaforisch brandmerk.
Die traumatische ervaring leidt ertoe dat de jonge herder (uiteindelijk) haar naam verandert in (het Zweeds-christelijke) Christina en moedwillig afscheid neemt van haar familie, de lavvu (de traditionele tenten van de Sami) en de rendieren. In de loop van dit indrukwekkende speelfilmdebuut van Amanda Kernell, zelf half-Sami, zien we hoe Elle-Marja tot deze rigoureuze beslissing komt. Eerst verkondigt ze dat ze alleen nog maar Zweeds zal praten; een zet die haar zusje beschouwt als een dwaze en verraderlijke daad. Haar taalprestaties leveren Elle-Marja evenwel een uitnodiging op voor een kopje thee van haar blonde Zweedse docent. Waarop ze glundert als ze hoort dat ze een delegatie uit Uppsala mag onthalen. Hoort ze er straks echt bij?
Tijdens deze scène verraadt de camera echter in een close-up haar vieze nagels. Het vuil op haar lichaam herinnert aan haar afkomst, die ze tijdens een wasbeurt in een meer letterlijk wegspoelt. Dat ze haar kleurrijke Sami-gewaad daarop verruilt voor een westers tenue is onoverkomelijk, maar voorkomt niet dat Elle-Marja later in het verhaal opnieuw de kermisattractie wordt die ze niet wil zijn. Zelfs als de geassimileerde Christina wordt ze op een Zweeds verjaardagsfeest gevraagd naar haar roots en vervolgens verzocht de yoik te zingen, een traditioneel lied van de Sami. Van je afkomst kom je niet zo makkelijk af.

Omar Larabi