SALTO AL VACIO

Het leven is geen lolletje

  • Datum 12-01-2011
  • Auteur
  • Gerelateerde Films SALTO AL VACIO
  • Regie
    Daniel Calparsoro
    Te zien vanaf
    01-01-1995
    Land
    Spanje
  • Deel dit artikel

Wat de afscheidingsbeweging ETA maar niet wil lukken, het afdwingen van een onafhankelijke status voor Baskenland, lijkt een jonge generatie Baskische filmers heel wat beter af te gaan. In het kielzog van Julio Medem (Vacas, Al ardilla roja) komen er uit dit militante stukje Noord-Spanje de laatste jaren filmers met een herkenbare signatuur, die een onafhankelijke positie innemen tegenover hun Spaanse collega’s. De nieuwste aanwinst voor de Baskische cinema is Daniel Calparsoro die zijn speelfilmdebuut maakt met Salto al vacio, een film vol geweld en harde muziek.

De eerste tien minuten van Salto al vacio zijn adembenemend. In een minutenlang durend shot door de voorruit van een rijdende auto zien we vier criminelen ruziën over hun laatste, niet geheel probleemloos verlopen overval. Een politieman was getuige van het misdrijf en is daarom door het viertal ontvoerd. De vraag of ze hem nou wel of niet moeten doden doet de emoties hoog oplopen. De manier waarop uiteindelijk met de gevangene wordt afgerekend is weinig subtiel. Door de amateuristische, ruzieachtige sfeer die het hele tafereel ademt krijgt de scène zonder meer ook iets komisch.
De episode eindigt als de auto met een harde klap tot stilstand komt tegen een geparkeerde auto. Vanaf dat moment is jammer genoeg ook alle vaart uit de film. Hoewel de vrouwelijke hoofdpersoon Alex (Najwa Nimry) constateert dat ze nu toch wel heel erg diep in de puree zitten, wordt er in het vervolg nauwelijks nog met een woord over het gewelddadige voorval gerept. Dat wil niet zeggen dat er verder niets meer gebeurt, integendeel: Alex en haar vrienden rollen van het ene gewelddadige incident in het andere. Maar enige samenhang is ver te zoeken. Lange tijd zit je te wachten tot een stomme actie van de niet al te professioneel opererende criminelen zal leiden tot échte problemen. Dat zou de hoofdpersonen tenminste dwingen om zelf handelend op te treden in plaats van alle gebeurtenissen maar zo’n beetje over zich heen te laten komen, hetgeen de film op een wat hoger dramatisch plan zou tillen. Het wachten is vergeefs.

Naargeestige stad
Na de hardhandige afrekening met de politieman richt de aandacht zich vooral op Alex. In Nederland zou deze no-future punk bij meerdere instanties geregistreerd zijn als randgroepjongere: ze lijdt aan een negatief zelfbeeld, verkeert in een moeilijke thuissituatie en heeft apathische ouders die verwachten dat zij met criminele praktijken de kost verdient voor het hele gezin. Bovendien duikt er ook af een toe een zwaar verslaafde broer op, die zij voorziet van drugs. Een beetje hulpverlener zou er zijn vingers bij aflikken. Maar omdat Baskenland niet in het bezit is van een zachte sector, is Alex terechtgekomen in een heel ander circuit, waar drugs, wapens en criminaliteit regeren.
Terwijl Salto al vacio als thriller al na een kwartier instort, is het portret van de drugswereld in de grauwe industriestad Bilbao redelijk goed geslaagd. Ooit verbleef ik zelf voor een korte periode in dit ETA-bolwerk, en nimmer zag ik in zo korte tijd zoveel dubieuze, als dekmantel voor illegale activiteiten fungerende kraakpanden, opgefokte idioten met steekwapens, opdringerige drugskooplieden, en andere toestanden waarvan ik doorgaans liever verre blijf. Het beeld dat Calparsoro schetst, sterkt mij in mijn overtuiging dat Bilbao een van de meest naargeestige steden ter wereld is.
De hele en halve junks die de film bevolken lijken het met die stelling eens te zijn. Allemaal kankeren ze op de klotesituatie waarin ze zich bevinden en veel toekomst lijken zij niet te zien. Alex geeft uiting aan dit nihilisme met het Engelse woord VOID, dat door een knappe kapper is uitgeschoren op haar gemillimeterde achterhoofd. Maar ook zonder deze hint hadden we al begrepen dat het leven in Bilbao voor haar geen lolletje is.

Dure minuten
De titel betekent ‘Sprong in de leegte’ en suggereert meer dan wordt waargemaakt. Wie er precies springt, en in welke leegte wordt niet duidelijk. Misschien slaat de titel op de totstandkoming van Salto al vacio. Het idee van vier opgefokte criminelen in een vluchtauto was voor de makers kennelijk reden genoeg om — gewapend met een paar blikken film én een plaat van The Smashing Pumpkins — meteen aan de slag te gaan, zonder verder na te denken over het vervolg. Voor een groot deel lijkt de film lustig bij elkaar geïmproviseerd. Dat leidt heus wel tot een aantal indringende scènes, zoals bijvoorbeeld een illegaal pitbullgevecht, waarvoor volgens de aftiteling geen dieren zijn mishandeld. Ook een uit de hand gedraaid shot waarbij Alex wordt gevolgd terwijl ze als drugsdealer haar klantenkring bedient is fraai. Daar tegenover staan echter veel te veel scènes vol effectbejag en luidruchtig acteren, die in wezen nergens over gaan.
Het spannende begin en een handjevol geslaagde scènes tonen aan dat Calparsoro een talent is om in de gaten te houden. Met een goed scenario en een fatsoenlijke voorbereiding moet hij in staat zijn om een boeiende film te maken. In Salto al vacio verschiet de regisseur echter meteen al zijn kruit. Een positief consumentenadvies is dan ook moeilijk te geven. Immers, bij de huidige bioscoopprijzen komt tien minuten goeie film neer op ruim een gulden per minuut. Dat zijn dure minuten, naar mijn smaak. Vooral als je je de resterende speelduur zit af te vragen, wat al die mensen op het scherm nou eigenlijk willen.

Fritz de Jong