Renoir

Renoir, dat Pierre-Auguste Renoir in zijn latere leven portretteert, oogt als een fletse reproductie van een schilderij van de man, die met zijn werk het leven wilde omhelzen.

Er was al genoeg ellende in de wereld, zodat hij daar niets aan hoefde toe te voegen, vond de schilder Renoir. Kunst moest zich van de lelijkheid afwenden. "Waarom zou schoonheid verdacht moeten zijn?" vroeg hij zich af. Goede vraag, die veel hedendaagse filmmakers zich misschien ook eens moeten stellen. Wat is er mis met schoonheid in films? Niets, maar als deze zo zouteloos is als in Renoir, dan toch maar liever films over ellende. Renoir heeft een probleem waar meer biopics over kunstenaars last van hebben. Als iemand een briljante kunstenaar is, wil dat niet automatisch zeggen dat hij ook een boeiende persoonlijkheid is. In Renoir is dit verschil steeds voelbaar. Misschien was Renoir een ongelofelijk boeiende man, maar in Renoir is hij een oude patriarch, die met zijn grijze baard en witte hoed (echte schilder!) inzichten debiteert waarvan men ook in die tijd niet van de stoel zal zijn gevallen. Zoals de opmerking dat je een schilderij niet kunt uitleggen, maar moet voelen.
Renoir speelt zich af in 1915 als zeventiger Renoir op zijn Zuid-Franse landgoed, waar hij is omgeven door alleen maar vrouwen — van keukenhulpen tot vroegere modellen — de klap van de recente dood van zijn vrouw te boven probeert te komen. Ook maakt hij zich zorgen over zijn zoons Pierre en Jean die in de Eerste Wereldoorlog vechten. En dan vecht hij ook nog eens tegen de zware reuma, die hem het schilderen bijna onmogelijk maakt. Maar de man weet wat voor zinnetjes in een brave biopic worden verwacht: "De pijn gaat voorbij, maar schoonheid blijft bestaan."

Hippietijd
De oude baas fleurt op als de schilder Matisse een nieuw model naar hem stuurt. Ze is jong, heet Andrée, en is niet bang uitgevallen. Dat ze veel uit de kleren gaat, komt doordat Renoir in zijn late naaktperiode verkeert. Dat de schilder niet met haar in bed belandt, klopt met de werkelijkheid, want Renoir keek niet met een seksueel oog, maar met een schildersoog naar zijn modellen. Het schilderen van een naakt vond hij hetzelfde als het schilderen van fruit: het ging om het vakmanschap. Schilders die met hun modellen het bed indoken, vond hij onprofessionele stumpers.
Dat Andrée voor hem misschien toch meer betekent dan schildersfruit, blijkt als zoon Jean hinkend terugkomt uit de oorlog en een liefdesrelatie met haar krijgt. Het kost zijn vader moeite om eraan te wennen. De oude man irriteert zich ook aan Jeans flierefluitende houding. Wordt het niet eens tijd om zijn leven op de rails te zetten? De ambitieuze Andrée helpt een handje en stuurt Jean in de richting van de cinema. Wij zijn haar eeuwig dankbaar, want het leverde de wereld een briljante filmmaker op.
Renoir, waarin de sfeer op het landgoed aan de hippietijd van veertig jaar geleden doet denken, is een gemakzuchtige film. De makers stellen zich tevreden met clichés over de Heilige Renoir, zodat de schilder nooit intrigeert. Maar het is waar: zijn grijze baard is indrukwekkend en de witte hoed staat hem goed.

Jos van der Burg