RELIGULOUS

De Amerikaanse stand-up comedian en presentator van shows als ‘Politically incorrect’ en ‘Real time’ vond dat het tijd was om gelovigen de waarheid te vertellen in religulous.

Bill Maher is net als Ayaan Hirshi Ali lid van The Reason Project. Dat is een jonge organisatie die zich inzet voor het verspreiden van wetenschappelijke kennis en seculiere waarden. Net als Hirshi Ali is Bill Maher overtuigd van zijn gelijk. Dat is op zich een bewonderenswaardige eigenschap.
Misschien omdat nationale tournees en televisieshows niet genoeg waren — waarom ophouden bij de landsgrenzen als je gelijk hebt — besloot Bill Maher een documentaire te maken over zijn poging om gelovigen van verschillende achtergronden te laten zien hoe belachelijk ze bezig zijn. Vroeger heette dat een kruistocht.
Om dat voor elkaar te krijgen, gaat Bill Maher op bezoek bij de Klaagmuur en de Rotskoepel in Jeruzalem, bij ex-Mormonen, bij een moskee in Amsterdam Zuid-Oost, bij Geert Wilders, bij een Museum voor Creationisme, bij een Londense rapzanger en bij iemand die beweert de wederopstanding van Jezus Christus te zijn.

Walvis
Maher gelooft in ’twijfel’, verzekert hij zijn publiek. Maar uit de vragen die Bill aan zijn opeenvolgende gasten stelt, blijkt geen enkele twijfel. Uit die vragen blijkt dat Bill vindt dat hij gelijk heeft.
Soms lukt het Maher om iemand voor het blok te zetten. Omdat gelovigen ook niet alle antwoorden hebben — dat patent ligt voor hen nou eenmaal elders — vallen ze soms stil als Maher doorvraagt over het een of ander. Als dat lukt bij een streng gelovige Amerikaanse senator is dat aardig, zeker als de man lachend beweert dat je geen intelligentietest hoeft af te leggen om in de Senaat te komen. Maar bij een duidelijk niet al te snuggere en zakkenvullende wederopstanding van Christus is dat prijsschieten.
Dat geldt voor de meeste mensen die Maher voor de camera haalt. Jona kon toch niet echt drie dagen in die walvis hebben geleefd? Wie gelooft dat nou? Of wie gelooft nou dat het einde der tijden nabij is? Misschien confronterende vragen in de VS maar hier al een tijdje niet meer. Helemaal zwak zijn de sarcastische ondertitels bij de interviews. Blijkbaar was Maher op het moment van de opnamen niet ad rem genoeg en moest er in de postproductie allerlei scherpzinnigs worden ingeplakt.
Het valt vooral op — zeker wanneer Maher de camera verhuist naar het Midden-Oosten — dat deze documentairevorm — ondeugend jongetje maakt serieuze mensen belachelijk — tegenover de hermetische doctrines van de grote religies helemaal niets in te brengen heeft. Achter Mahers humor om te lachen wordt onbedoeld de gapende kloof tussen gelovigen en niet-gelovigen zichtbaar. Bills relativisme dat niets serieus neemt, en de religies die alles serieus nemen, zijn gescheiden werelden. Op zich geen probleem als je er alleen op uit bent anderen belachelijk te maken. Maar Maher wilde nou juist meer dan dat.
Ongetwijfeld kwam Maher op het idee toen hij borat had gezien: dezelfde formule en gemaakt door dezelfde regisseur. Hé, dacht Maher, da kèn ook met religie! Maar helaas, religulous is flauw en overbodig. En dat weet Bill ook. Voor eenzelfde verhaal met een andere aanpak: the god delusion (deel 1 en 2) van Richard Dawkins. Online beschikbaar.

https://youtube.com/watch?v=StBYzCFeNjM%26hl%3Dnl%26fs%3D1

Ronald Rovers