REGARDE LA MER

Voorafgaand aan de première van Sitcom in mei zijn de komende maand twee korte films van François Ozon te zien, Une robe d’été en Regarde la mer. Beide films spelen in het zomerse Frankrijk, waar de stranden zich zinderend uitstrekken en iedereen uit is op een avontuurtje. Maar in een onschuldige vreemdeling kan de duivel schuilen, zo lijkt de boodschap van Ozon, die het buitenissige geenszins schuwt.

Een witte laboratoriumrat, meegebracht als huisdier, kan vanuit zijn kooitje een gezin totaal ontwrichten. Achter de spijlen loert het beest naar de familieleden, die door zijn barbaarse kracht binnen een mum van tijd veranderen in sadomasochistische wellustelingen. De jonge Franse cineast François Ozon (1967) maakt in zijn films het alledaagse tot horror. In Sitcom, zijn eerste lange speelfilm, laveert hij moeiteloos tussen soap, thriller en familiedrama. Ozon veroorzaakt met deze mix van genres een frisse bries in de Franse cinema.
Une robe d’été is een luchtige film over de ambivalentie van seksualiteit. Een jonge Adonis, die met zijn homo-vriend op vakantie is, ligt in zijn blote kont op een leeg strand, als een jonge toeriste hem om een vuurtje vraagt. Als een echte Française is zij op meer uit dan alleen het vuur van zijn aansteker. Na een korte conversatie trekken zij zich terug in de bosjes voor een heftige vrijpartij. Bij terugkeer op het strand zijn zijn kleren weg, waardoor hij gedwongen is een jurk van zijn kersverse minnares te lenen.
In Une robe d’été speelt Ozon met de traditionele rollen van man en vrouw, van homo en hetero. De vrouw is de verleidster en de man moet zich in een jurk persen, die natuurlijk scheurt.

Haat
Ook in Regarde la mer legt Ozon de nadruk op verborgen seksuele verlangens, die door de komst van een vreemdelinge aan de oppervlakte worden gebracht. Een vrouw, Sacha, bivakkeert alleen in een vakantiehuisje op een eiland met haar baby. Een rugzaktoeriste klopt aan om te vragen of ze haar tent mag opzetten in de tuin. Sacha wankelt tussen argwaan en nieuwsgierigheid. Uit verveling stemt ze in.
Onder invloed van de indringster laat ze haar baby steeds meer links liggen en ontpopt zich tot een nymfomane. Ze masturbeert met een stoel en laat zich door een anonieme minnaar in het bos bevredigen. Heimelijk verlangt ze naar de vreemde kampeerster in de tuin, die op haar beurt de tandenborstel van Sacha stiekem besmeurt met poep. De haat die daaruit spreekt is een voorbode van wat zich aan het einde zal voltrekken.
Ozon weet in Regarde la mer een onheilspellende spanning op te bouwen door het gebruik van lange shots, waarin haast niets gebeurt: "Ik geef geen uitleg of psychologische argumenten over wat ik laat zien. Juist de gaten in de vertelling brengen een frustratie bij de kijker teweeg, waardoor hij genoodzaakt is in te vullen wat er tussen twee scènes is gebeurd. Als deze film gewelddadig wordt genoemd, is dat alleen maar omdat de kijker verschrikkelijke dingen projecteert. Vaak stelt hij zich nog monsterlijker dingen voor, dan ik hem laat zien."

Onorthodox
Ook in de absurdistische film Sitcom, waarin de rat een vloek met zich meebrengt, speelt Ozon met de vooroordelen van de kijker. Maar de ervaren soapkijker komt bedrogen uit. De enige overeenkomst met een echte sitcom is het lage budget waarmee de film is gemaakt, de onbekende acteurs en het gebruik van slechts één locatie. Verder is Ozon in alle opzichten onorthodox. Waar een sitcom zelden taboedoorbrekend is, experimenteert de filmmaker in genre, vorm, verhaalstructuur en seksuele fantasieën.
Alles is mogelijk in Sitcom: moeder verleidt in Hollywoodstijl haar eigen zoon om hem van de homoseksualiteit af te brengen en vader verandert uiteindelijk in een reusachtige rat, zoals in een slechte horrorfilm. Ozon: "De film speelt met identiteit. Ik wilde karakters met elkaar verbinden die veel van elkaar verschillen. Steeds vragen we ons af waar de film heengaat en wie met wie naar bed gaat. Dat brengt de film dichtbij een interactieve film, wat ons weer terugbrengt bij het sitcom-genre."
De kijker wordt op het verkeerde been gezet door Ozon, dat geldt voor al zijn films. Een flashback aan het begin van Sitcom, waarin de man des huizes zijn hele gezin overhoop knalt, blijkt even later een droom te zijn. "Droom en werkelijkheid worden zo op hetzelfde niveau gebracht", verklaart Ozon. Zijn films gaan over de fantasieën van de personages, maar vooral over die van de kijker, al naar gelang zijn verbeeldingskracht.

Fleur Jurgens