PAUL

De satirische filmreferenties vliegen je om de oren in de sympathieke scifi-spoof paul, maar onder regie van Greg Mottola raken die niet allemaal doel.

paul is een scifi-komedie van de makers achter shaun of the dead (2004) en Michael Bay-spoof hot fuzz (2007). Om precies te zijn: Simon Pegg en Nick Frost, die de film schreven en de hoofdrollen spelen van wannabe-schrijver Graeme Willy (Pegg) en wannabe-striptekenaar Clive Gollings (Frost). De twee Britse geeks combineren een bezoek aan het stripwalhalla Comic-Con met een road trip langs UFO-hotspots in het Amerikaanse achterland.
Zowel de plot als de humor van paul komen pas op gang als de twee na een kwartier filmtijd stuiten op de titelheld: de kettingrokende grijze alien Paul (een digitale creatie met de onmiskenbare stonerstem van Seth Rogen), die aan één stuk door schunnige taal spuit en met zijn helende handen dode vogels weer tot leven kan wekken. Pas nadat hij verschijnt, verandert een tot dan toe suf meanderende road movie in een achtervolgingsfilm met vaart en humor. Want de aimabele Paul (een close encounters citerende proloog toont de oorsprong van zijn onwaarschijnlijke naam) wordt op de hielen gezeten door de ‘men in black’: de gedreven Agent Zoil (Jason Bateman) en de stuntelende agentjes Haggard (Joe Hader) en O’Reilly (Joe Lo Truglio).

Scheten oogsten
Een typische dialoog. Wanneer Graeme en Clive voor het eerst op het buitenaards wezen stuiten, zijn ze als volleerd science fiction-fans bang voor ‘anal probes’. De alien valt naar ze uit: "Denk je dat ik hier ben om scheten te oogsten? Wat kan ik in godsnaam leren van een reet?!" Het is de humor van paul in een notendop: sympathieke satire op eerdere films over buitenaards leven gecombineerd met simpele maar doeltreffende poep- en seksgrappen.
Ondanks hun gemeenschappelijke stamboom werkt paul uiteindelijk minder goed dan hot fuzz en vooral minder goed dan shaun of the dead. De afwezigheid van regisseur Edgar Wright wordt gevoeld; hij gaf de twee eerdere films een van cafeïne doortrokken energie die hier is ingeruild voor de meer laid back stoner vibe van regisseur Greg Mottola (superbad, 2007; adventureland, 2009). Frost en Pegg lijken bovendien op een breder publiek te mikken: de referenties zijn minder obscuur, waardoor meer mensen ze zullen begrijpen maar ze ook niet zo grappig zijn.
Toch heeft de film ook een streepje voor op zijn voorgangers. Voor alle drie de films zijn verwijzingen en spoofs op eerdere films in hun respectievelijke genres de bouwstenen. Maar die referentialiteit wordt in paul door het verhaal gedragen: Paul zelf vormde binnen de logica van de film letterlijk de bouwsteen waarop al die eerdere films werden gebaseerd. Voor wie daarover na wil denken, geeft het de film een extra referentieel laagje. Metahumor over de eigen metahumor.

Joost Broeren