OORLOGSRUST

Het team van guerilla-filmmaker Theo van Gogh maakte een (anti?)-oorlogsfilm en droeg die op aan de vermoorde meester. Over bejaarde veteranen versus jonge allochtonen.

Oma arriveert in bejaardentehuis en zegt tegen de mevrouw die de deur open doet, met een van verontwaardiging overslaande stem: ‘Maar u bent een negerin!’ Het gebeurt me niet vaak, maar bij die zin, helemaal in het begin van Oorlogsrust, had ik het gehad met de film. Oude taart: geen probleem, maar die zogenaamd schokkend bedoelde zin: kom op zeg! Om ook maar een beetje grappig te zijn komt de tekst ook nog eens veel te nadrukkelijk over de lippen van mevrouw Boon (Ann Hasekamp), onze humorloze heldin. Daarna wordt het niet beter. Ze heeft een sombere zoon (Bart Klever) die ons via de voice-over al even nadrukkelijk informeert over haar en zijn eigen problemen. "Er is geen mist in haar hoofd; het verleden is juist veel te duidelijk," mijmert hij. En: "Ik heb me altijd voor mama geschaamd en toch is ze een heldin." Waarom uitkauwen wat het beeld ons ook wel kan vertellen? Het antwoord zit in de totstandkoming van de film. Oorlogsrust is namelijk niet zo maar een film, geboren als een artistiek idee in het brein van een filmmaker. Nee; Oorlogsrust is een opdrachtfilm, gemaakt omdat een organisatie die begrip voor oorlogsslachtoffers kweekt, dat nodig vond. De film is onder andere bedoeld als educatie-gereedschap.

Nitwits
Dat valt helaas te merken. Niet dat scenarist Theodor Holman zijn best niet heeft gedaan om er — zoals eerder met Theo van Goghs opdrachtfilm Cool! — een originele draai aan te geven: hij laat de excentrieke oorlogsslachtoffers van ‘Villa Kamphoff’ hun eigen oorlog starten met elkaar en met het jonge, vooral allochtone personeel dat van het verleden geen flauw benul heeft. Maar de verwijten die de welwillende nitwits om de oren krijgen, klinken potsierlijk. Hoewel Cas Enklaar en Annet Nieuwenhuijzen in hun bijrollen van verstokte communist en paranoïde jodin de lachspieren wel weten te kietelen, zit de serieuze, uitleggerige ondertoon het geheel verschrikkelijk in de weg. Een tragikomedie had het volgens debuterend regisseur Doesjka van Hoogdalem — Van Goghs voormalige regieassistente — moeten worden, maar daarvoor is Oorlogsrust tragisch noch komisch genoeg. In deze aan Van Gogh opgedragen (anti?)oorlogsfilm wordt de inbreng van de guerilla-filmmeester node gemist.
Nog niet zo lang geleden had een mislukt product als Oorlogsrust de bioscoop niet gehaald. Geen distributeur die daar dure filmprints aan zou besteden. Maar sinds er een digitaal netwerk van filmtheaters bestaat, zijn die barrières geslecht. Films kunnen tegenwoordig direct digitaal, en dus voor een prikkie door de producent zelf in de bioscoop worden uitgebracht. Het is de vraag of dat winst is.

Karin Wolfs