Once Upon a Time in Anatolia

Na Three Monkeys kiest de Turkse regisseur Nuri Bilge Ceylan weer voor een thrillerachtig verhaal om de anatomie van het innerlijk leven te bestuderen.

Moeten kinderen lijden voor de zonden van hun ouders? Dat is een van de vele intrigerende, impliciete vragen in Once Upon a Time in Anatolia. Deze detective annex moraalvertelling kent louter ambigue personages. De tijdens het Filmfestival Cannes met de Grand Prix van de jury onderscheiden film wint aan kracht als de gevolgen van een moord zich stukje voor stukje ontvouwen. Dat gebeurt in twee parallelverhalen, over een moordenaar die zijn slachtoffer begraaft en een aanklager die zich evenzeer verbaast over een verhaal dat hij hoort over een overleden vrouw die ooit haar eigen dood voorspelde.

Deze subtiele hersenkraker geeft zijn geheimen niet makkelijk weg. Dit langzame, binnenstebuiten gekeerde ‘sprookje’ daagt de kijker uit om indirecte informatie te decoderen. De zesde film van de Turkse regisseur Nuri Bilge Ceylan (Three Monkeys, Iklimler, Uzak) begint op het platteland, met een langgerekte nachtelijke zoektocht naar een lijk. Een officier van justitie, een commissaris en een arts hebben geen flauw idee waar ze moeten zoeken naar het vermiste lichaam, omdat de gevangene niet meer weet waar hij de man heeft begraven. Ceylan lijkt meer geïnteresseerd te zijn in hun uitputtende obsessie met het vinden van het lichaam dan in het oplossen van de misdaad.

Bekraste gezichten
Met behulp van zijn karakteristieke observerende lange takes laat Ceylan zien dat de innerlijke dynamiek van de personages belangrijker is dan de werkelijke feiten. De mannen lijken onbewogen en tonen slechts hun buitenkant, maar aan het eind van de film heeft de kijker toch een goede blik op hun innerlijke leven kunnen werpen.

Geduldig toont Ceylan vooral hun blikwisselingen in plaats van hun daden. Onuitgesproken gedachten worden gesuggereerd door de camera alleen maar te richten op hun gezichten, die tegen het einde van de film steeds meer en meer bekrast raken, letterlijk en figuurlijk. Iedereen krijgt uiteindelijk vuile handen, niemand kan ontsnappen aan de gevolgen van zijn handelen, ook al probeer je de feiten te verbergen of te negeren. Met slechts een paar krachtige close-ups weet Ceylan de gedachten van deze mensen binnen te dringen: mannen die prima uit de voeten kunnen met een ??wetenschappelijke diagnose van de buitenwereld in kille, technische termen, maar ook nauwelijks weten hoe ze zich anders moeten uiten.

Ceylan maakt gebruik van een drieledige structuur: na het meanderen door de desoriënterend heuvels van Anatolië, ingekaderd in prachtig breedbeeld, neemt de politie even een pauze in het huis van een plaatselijke boer, waar ze een gesprek hebben met de burgemeester over het gebrek aan een lijkenhuis in het dorp. Het laatste deel speelt zich af terug in de stad, waar een autopsie niet alleen de climax vormt van hun bevindingen, maar ook hun eigen moeilijke keuzes in het leven ontleedt.