OLIVETTI 82

Bekentenis op een typemachine

  • Datum 05-01-2011
  • Auteur
  • Gerelateerde Films OLIVETTI 82
  • Regie
    Rudi Van den Bossche
    Te zien vanaf
    01-01-2001
    Land
    België/Nederland
  • Deel dit artikel

Na het toneelstuk en de roman nu ook de film: Rudi Van den Bossche vertaalde Eriek Verpale’s Olivetti 82 op boeiende, maar ook wat onderkoelde wijze naar het doek.

"Everyone has something to hide", waarschuwt de poster van Olivetti 82. Geen geheimen die zich graag laten onthullen, als je de eerste beelden mag geloven. Bloederig water, handen die zich nerveus schoonwassen, een donkere kamer vol bedrukte gezichten. Met borrelende basgeluiden op de soundtrack duikt de film de diepte in wanneer hoofdpersonage Bernard (Dirk Roofthooft) gearresteerd wordt. Op het politiebureau mag hij zijn troebele levensgeschiedenis bij wijze van bekentenis op papier zetten — inderdaad, tikkend op een Olivetti type 82.
Het gaat er behoorlijk fatalistisch aan toe in dit debuut van de Belgische regisseur Rudi Van den Bossche. Bernard ziet zichzelf tot mislukken gedoemd door zijn zorgelijke, naoorlogse jeugd: half-joods, half-Canadees, niets compleet. Een meer dan normale affectie voor zijn zusje, een schuldcomplex als gevolg van haar gewelddadige dood en het gemis aan moederliefde stomen de jongen verder klaar voor een sombere toekomst.

Maria-verschijning
Van den Bossche en co-scenariste Ilse Somers baseerden hun zwartgallige script op het gelijknamige boek en toneelstuk van Eriek Verpale. Wat in het theater een monoloog was, zou op het doek aanvankelijk een Kammerspiel voor drie acteurs worden à la Claude Millers Garde à vue. Na veel herschrijven en schaven werd deze beperking opgegeven. Olivetti 82 gaat nu in vogelvlucht over de verschillende plaatsen en fasen van Bernards leven, waarmee de noodlottige bestemming van dat leven nog eens benadrukt wordt.
De film laat zich in dit opzicht gemakkelijk vergelijken met het thematische en formeel verwante De grot (Martin Koolhoven). Maar anders dan zijn collega weet Van den Bossche wel degelijk heden en verleden soepel met elkaar te verbinden. Hij hanteert een sobere stijl, waarbij enkele goed gemikte shots volstaan om een sfeer of locatie te scheppen, en je vaak met een simpele camerabeweging van de ene flashback in de andere belandt. Olivetti 82 heeft een kalm en nergens geforceerd tempo, en 88 minuten blijken warempel genoeg om het kind, de jongen en de man Bernard te leren kennen.
Voor zover dat überhaupt mogelijk is, want Bernard heeft nogal wat tegenstrijdige trekjes. Dat blijkt vooral tegen het eind van de film, wanneer zijn bekentenis en de beelden elkaar gaan tegenspreken. Een eenvoudige truc, die het personage raadselachtiger en donkerder maakt dan hij overkomt. Suggestie en onopvallende symboliek (let op de Maria-verschijning in een van de eerste scènes!) zijn troef in Olivetti 82, en de personages vormen op die regel geen uitzondering.
Dat kan boeiend werken maar ook frustrerend. Het ligt er maar aan wat je als toeschouwer verwacht. In weerwil van alle geloofwaardige misère en de solide acteerprestaties ontroert de film nauwelijks, daarvoor is het allemaal net iets te gestileerd, te onbestemd en puzzel-achtig. Maar wie strakke kaders vol grijs, blauw en jaren vijftig-bruin wel kan waarderen en graag genoegen neemt met een vaag melancholiek gevoel, vindt in Olivetti 82 wellicht een film naar wens. Geen wereldschokkende eersteling, maar negeren zou zonde zijn.

Kevin Toma