OFF SCREEN

Bijna twee jaar geleden gijzelde een verwarde buschauffeur een aantal werknemers van de Amsterdamse Rembrandttoren uit protest tegen de Philips breedbeeldtv’s. Off screen overtuigt als psychologisch drama en is ook nog eens met veel zwier gefilmd.

Pieter Kuijpers kijkt met een vergrootglas naar Nederland. Hij speurt naar nieuwsberichten die de media slechts korte tijd hebben beziggehouden, maar waar hij drama in ziet. En als hij zulke gebeurtenissen heeft gevonden, dan vergroot hij die uit tot films met on-Nederlandse, Hollywood-achtige allure. Zo vormde hij in zijn debuut Van God los de geschiedenis rond de bende van Venlo om tot een Goodfellas-achtige gangsterfilm. En voor zijn nieuwste film Off screen was de gijzeling van de Rembrandttoren de inspiratiebron van Kuijpers en scenarist Hugo Heinen. Ze maakten er een goed doortimmerd psychologisch drama van, over een man in de war.
Het voorval leende zich ook uitstekend voor een filmscript. Op 11 maart 2002 gijzelde een buschauffeur achttien mensen in de lobby van het Amsterdamse kantoorgebouw. Hij wilde Philips-topman Kleisterlee spreken om zich te beklagen over de breedbeeldtelevisies, waarmee volgens hem de consument wordt bedrogen.
Ongelukkigerwijze had de gijzelnemer zich in het gebouw verschanst waar Philips al enige tijd geleden niet meer in gehuisvest was. Nog tragischer was de afloop. Aan het einde van de dag schiet de man zich een kogel door de kop.

Verborgen codes
De man was verward, stond er later in alle kranten, en dat heeft de fantasie van Kuijpers en Heinen geprikkeld. Terwijl Off screen zich afspeelt op de gijzelingsdag, wordt in een groot aantal flashbacks een verklaring gegeven voor de wanhoopsdaad van John Voerman. We zien dan hoe deze buschauffeur kennismaakt met de directeur van de afdeling ‘sound and vision’ (hier Gerard Wesselinck geheten), die hem in vertrouwen neemt over allerlei absurde bedrijfsgeheimen: de breedbeeldtelevisie zou verborgen codes uitzenden.
De ontknoping van Off screen is niet verrassend, maar dankzij het scherpe samenspel van Jan Decleir en Jeroen Krabbé geeft dat niet. Decleir vertolkt de gijzelnemer ingetogen maar buitengewoon indringend. Hij maakt van hem een binnenvetter, met wie desondanks niet te spotten valt. Krabbé biedt goed tegenwicht door Wesselinck te spelen als een innemende zakenman die precies het charisma uitstraalt waardoor Voerman zich laat imponeren. Off screen overtuigt als psychologisch drama en is ook nog eens met veel zwier gefilmd. Pieter Kuijpers laat opnieuw zien dat hij niet vies is van pathos; en net als in Van God los vliegt Off screen daardoor een paar momenten uit de bocht. Wéér die slowmotions, wéér het ‘Kyrie Eletson’ en de bliksemflitsen.
Hoewel Kuijpers’ stijl, aanpak en misschien ook ambities on-Nederlands zijn, blijven zijn films toch geheel geworteld in onze eigen samenleving. Zo gaf Van God los een treffend beeld van Noord-Limburgers, die slechts drie dagen per jaar — met carnaval — uit hun bol gaan. En Off screen is niet alleen een spannend gijzelingsdrama, maar ook een mooi tragisch portret van een Amsterdamse buschauffeur die steeds dieper wegzakt in het moeras van de eenzaamheid, en intussen blijft wegdromen bij Astrid Joosten.

Pieter Bots