MYSTERIOUS SKIN

Twee slachtoffers van een pedoseksuele honkbaltrainer raken jaren na dato met elkaar in gesprek in Gregg Araki’s imposante misbruikdrama Mysterious skin.

Gregg Araki was lange tijd synoniem voor nihilisme, losgeslagen tieners en seksuele verwarring. Van de filmmakers die begin jaren negentig werden ingelijfd bij de New Queer Cinema — Gus Van Sant, Todd Haynes, Tom Kalin — was Araki het meest consequent in zijn hang naar taboedoorbrekende cinema. Het leverde boeiend werk op als de cynische aids-roadmovie The living end (1992) en de bijtend satirische twintigersimpressie The doom generation (1994). Maar hoe gedurfd, prikkelend en provocerend Araki’s films ook uitpakten, het was moeilijk om ze echt te koesteren. Zijn stijlexperimenten — zoals het opgeklopte clip- en televisie-idioom in de geperverteerde tienersoap Nowhere — waren vaak net te clever. En de net te schaars geklede meisjesvrouwen en jongensmannen waren meestal net te mooi, wat afbreuk deed aan de straatwaardigheid van de stoere uit-de-goot-en-in-het-riool-scenario’s.
Ook Araki’s zogenaamde objectiviteit begon te storen: met het klimmen der jaren bekroop je het idee dat de in 1959 geboren cineast zich onthield van een moreel oordeel over de door hem geportretteerde tieners, om maar niet voor oude lul te worden uitgemaakt. De kentering kwam met Splendor (1999), een opmerkelijk luchtige screwball-hommage die aan Nederland voorbijging. Voor het eerst durfde Araki in deze film een volwassene op te voeren die enkele door het leven rommelende adolescenten aansprak op hun verantwoordelijkheid.

Blond besnord
In Mysterious skin zijn de hoofdrolspelers opnieuw knappe tieners, maar Araki hoeft er niet meer zo nodig bij te horen. Daardoor kan hij beter meeleven met de twee jongens uit de Amerikaanse provincie die op achtjarige leeftijd misbruikt zijn door een honkbaltrainer. Slome duikelaar Brian kan er zich niets van herinneren. Voorzover hij weet is hij vijf uur van de wereld geweest. Hij heeft blackouts en bloedneuzen en vermoedt dat hij ontvoerd is door aliens.
Heel anders verging het Neil, een mooie jongen die zich prostitueert in het lokale park. Hij herinnert zich de affaire wel degelijk en koestert zelfs warme herinneringen aan zijn blond besnorde coach: niemand anders gaf hem ooit het gevoel dat hij bijzonder was. Zonder het kindermisbruik recht te praten laat Araki zien dat de werkelijkheid complexer is dan de schematische tegenstelling: verdorven pedo versus zielig slachtoffer. Als The woodsman de pedofiele dader van een gezicht voorzag, dan probeert Mysterious skin de slachtoffers menselijker te maken. Het duurt overigens lang voordat Neil zichzelf als slachtoffer ziet. Daarvoor moet hij eerst de bodem raken, als tippelhoer in New York. Daar heeft hij onder meer een ontroerend contact met een aanvankelijk sinister ogende aidspatiënt. Hij vergist zich ook in een andere klant, die hem grof verkracht. Daarna knapt er iets en ziet de jongen in dat hij de gebeurtenissen uit zijn jeugd moet verwerken. Araki gaat niet op de therapeutische toer, en verliest ook nergens zijn gevoel voor humor. Hij laat de jongens praten, waarna zij hun eigen conclusies kunnen trekken. De waarheid dreunt lang na. Bij de slachtoffers, maar ook bij de kijker.

Fritz de Jong