Moebius

Provocateur Kim Ki-Duk betoont zich met de ontsporende seksuele familiefarce Moebius de erfgenaam van de Italiaanse filmsater Marco Ferreri.

Wie Moebius van Kim Ki-Duk, wil gaan zien, kan beter eerst gaan knutselen, want dat verheldert veel van wat komen gaat. De titel verwijst namelijk naar het fenomeen van de Moebius-strip. Wat voor strip? Neem een strook papier, draai het een kwartslag en plak de uiteinden aan elkaar. Het resultaat is de Moebius-strip, waarvan de voor- en achterkant in elkaar overgaan. De voorkant is ook de achterkant. Er is geen onderscheid meer.

Niets is wat het lijkt in een Moebius-strip. Er is geen vaste identiteit. Voorkant wordt achterkant, onder wordt boven. Met die noties belanden we midden in Kim Ki-Duks groteske, bizarre en zwart-humoristische Moebius. In deze familiefarce over een moeder, vader en een zoon gaat de biologische rolverdeling op de helling. Of zoals het op het Engelse affiche staat: “I am the father, the mother is I, and the mother is the father.” Het klinkt cryptisch, maar na het zien van de compleet dialoogloze film is het een stuk duidelijker. De katalysator van de ellende in dit gezin is het overspel van de vader. Als zijn vrouw hem betrapt, voorkomt hij op het nippertje dat ze met een mes zijn penis afhakt. Uit frustratie dat het niet is gelukt bekoelt ze als een Medea haar woede op haar onschuldige tienerzoon. Bij hem lukt wel wat bij haar man niet lukte. Als ze de krankzinnigheid van haar daad beseft, verdwijnt ze uit het gezin, zodat de film zich verder lange tijd helemaal op vader en zoon kan richten. De vader voelt zich zo schuldig over de verminking van zijn zoon dat hij als penisdonor voor hem optreedt: hij laat zijn penis amputeren, waarna deze er bij zijn zoon wordt aangezet. Bent u er nog? Volg dan de bizarre denkwijze van Kim Ki-Duk nog even verder. Wat is de identiteit van een zoon die de penis van zijn vader heeft? Wordt hij de vader? Als dat zo is, moeten we het dan incest noemen als moeder en zoon met elkaar vrijen? Enfin, u heeft een idee van de richting waarin provocateur Kim Ki-Duk ons drijft.

Elektrisch broodmes
De vraag van al of geen incest tussen moeder en zoon is maar een van de provocaties in Moebius. Kim Ki-Duk stort zich met sardonisch plezier op bizarre seksuele uitingen. Zo ontdekt de vader na zijn penisamputatie een originele masturbatiemethode, wordt zijn overspelvriendin het slachtoffer van een groepsverkrachting, waarbij zijn zoon tegen zijn wil betrokken is, en ontdekt deze jongen dat een mes in je rug een opwindende combinatie van seksuele lust en pijn oplevert.

Moebius gaat zoals alle films van Kim Ki-Duk (The Isle, Bin-jip, Pietà) over (seksueel) geweld en verminking, jaloezie en wraak. Dit alles in de context van de machtsstrijd tussen de seksen. Het verschil met zijn vorige films is dat Kim over deze thematiek nu geen bloedstollend drama heeft gemaakt, maar een farce over het gezinsleven en een satire op sadomasochisme en de obsessie met seks. De regisseur is hier de Koreaanse tegenhanger van Marco Ferreri, de Italiaanse sater die met groteske inktzwarte zedenkomedies zoals La grande bouffe ons een grimmige lachspiegel voorhield. Bijna veertig jaar geleden voerde Ferreri in La dernière femme een achter zijn pik aanlopende kerel op (een jonge Gérard Depardieu), die als hij walgt van zijn machogedrag met een elektrisch broodmes zijn penis afsnijdt.

Inspiratiebron voor Moebius? Het zou mij bevreemden als Kim deze film niet kent. Moebius gaat net als La dernière femme in essentie niet over het genot, maar over de last van seksuele lust. Net als in Ferreri’s groteske drama leidt seksuele lust tot een spoor van ellende. Het is vast geen toeval dat ook Moebius eindigt met een poging om seksueel verlangen uit te schakelen. Wie niet wil weten hoe dat gebeurt, moet nu stoppen met lezen. Kwam er in La dernière femme een elektrisch broodmes aan te pas, in Moebius schiet de tienerzoon aan het einde van de film met een pistool zijn getransplanteerde penis aan flarden. Veelzeggend knielt hij daarna neer voor een Boeddhabeeld. Het levensadvies van Kim: stop met neuken, dompel je onder in spiritualiteit. In de regisseur schuilt stiekem een monnik.