MEN ON THE BRIDGE

Asli Özge bewandelt de scheidslijn tussen fictie en documentaire in men on the bridge, die het hedendaagse Turkije toont aan de hand van vier levens rond de Bosporusbrug in Istanbul.

De slotcredits van men on the bridge (köprüdekiler) openen met een wat raadselachtige mededeling: ‘Vanwege wetsartikel 657 mochten politieagenten niet in deze film optreden’, staat er. Raadselachtig, tenminste, voor wie lang heeft gedacht naar fictie te hebben gekeken. De stijl van de film neigt weliswaar sterk naar het realisme van de gemiddelde documentaire, maar de fictievorm overheerst: de personages lijken zich niet bewust van de camera, gesprekken worden gevangen in shot-tegenshot en het camerawerk van Emre Erkmen heeft een filmische grootheid.
Maar bovenal is het onwaarschijnlijk dat mensen zich zozeer bloot zouden geven als de hoofdpersonages van de film dat hier doen. Toch is dat min of meer wat er is gebeurd: filmmaakster Asli Özge liet vier inwoners van Istanbul zichzelf spelen, om verhalen te vertellen die dicht bij hun eigen levens liggen. Zo ‘spelen’ Umut en Cemile Ilker het pasgetrouwde stel Umut en Cemile, die weg willen uit hun krappe appartement maar daar het geld niet voor hebben omdat Umut als taxichauffeur te weinig verdient. Fikret Portakal is de werkloze Fikret, die zijn geld bij elkaar sprokkelt door rozen te verkopen. En Murat Tokgöz is verkeersagent Murat (maar eigenlijk blijkbaar dus geen politieman), die via chatsites wanhopig op zoek is naar liefde.
De verbindende factor in deze vier levens is de Bosporusbrug, die de twee helften van Istanbul met elkaar verbindt. Umut kruist hem dagelijks diverse keren in zijn taxibusje — in slakkengang want de brug is altijd verstopt. Fikret slijt zijn waren tussen die stapvoets rijdende auto’s. En Murat houdt er als verkeersregelaar een oogje in het zeil.

PKK-lid
In het DocLab-programma van het afgelopen IDFA was de documentaire planet galata (planetgalata.com) te zien, over de mini-maatschappij die zich rond de eveneens Istanbulse Galatabrug bevindt. Net als men on the bridge bestaat het project uit een reeks portretten van mensen op en om die brug, waarmee een beeld wordt gegeven van hedendaags Turkije. De brug is natuurlijk ook de ideale metafoor voor de Turkse maatschappij, die zozeer in overgang is en midden tussen twee werelden staat.
In beide films sijpelen de grotere politieke onderwerpen door in de dagelijkse levens die getoond worden — in men on the bridge bijvoorbeeld door beelden van een militaire parade op de Dag van de Republiek en discussies over een PKK-aanslag ("Het is belachelijk dat je gestraft wordt als je een PKK-lid in elkaar slaat", vindt politieman Murat). In de interactieve omgeving van planet galata krijgen de losse portretten context en kunnen ze daarmee op zichzelf staan. De keuze van Özge om de scheidslijn tussen fictie en documentaire te bewandelen, en er een narratieve draai aan te geven, maakt dat het resultaat juist een spanningsboog mist en tamelijk abstract blijft voor wie niet is ingewerkt in de details van de Turkse samenleving.

Joost Broeren