Marjorie Prime
Een hologram als aandenken
Feit en emotie, techniek en natuur — oerkrachten botsen in dit traag verfilmde toneelstuk met prachtig acteerwerk.
"Ik word niet beter. Of wel soms." Het is niet de bedoeling, maar ze heeft het door. Marjorie (Lois Smith), oud en ziek en in de war, is nog helder genoeg om te weten dat het eind van haar leven nabij is, en dat ze niet met haar overleden man op de bank zit, maar met een hologram. Een moment later laat ze zich toch weer gewillig voor de gek houden: "Zal ik weer viool kunnen spelen?" vraagt ze, en ‘Walter’, mooi robotesk vertolkt door Jon Hamm (Mad Men), sust het verdriet over haar artritis met vragen. Welke noten weet je nog? Zullen we muziek luisteren?
Marjorie’s dochter Tess (Geena Davis) en haar man Jon (Tim Robbins) hebben dit bijna-wezen of prime besteld — ook in de nabije toekomst wordt elke IT-vondst gretig omarmd door hen die het zich kunnen veroorloven. Marjorie Prime moet zich rond 2050 afspelen — het jaartal valt af te leiden uit bepaalde details — en is dystopie noch utopie; de technische schreden voorwaarts mogen er wezen, maar de film gaat net als Jordan Harrisons oorspronkelijke toneeltekst bij uitstek over de beperkingen van machines, hoe slim ook. De natuur wint
nog steeds.
Het is wel een aanlokkelijk en niet eens zo onwaarschijnlijk concept: een uiterlijke kopie van een overledene ontwerpen en die verbaal volstoppen met wat hem of haar typeerde: vocabulaire, lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen en bovenal herinneringen. Vakanties, intieme momenten, locaties — hoe meer details de nabestaanden weten op te dissen, des te meer leert het omhulsel bij en wordt het ‘beter’, in de woorden van Walter-het-hologram. Een wandelende, pratende herinnering in 3D zou leed moeten verzachten en het geheugen trainen.
Op de vraag of woorden en feiten toereikend zijn om een mens te reconstrueren, geeft Marjorie Prime een helder antwoord: nee. Wij ‘bestaan niet uit verhalen’; vooralsnog zijn we eerst en vooral ons lichaam.
Lois Smith, die hier haar succesvolle toneelrol als Marjorie hervat, maakt het met elke scheve stap schitterend duidelijk. Als Jon gefrustreerd een glas whisky door ‘Walter’ heen smijt, blijkt opeens weer hoe nep hij is. Nog treuriger wordt het als Jon zelf een prime nodig heeft — er vallen nogal wat doden.
De enige, forse smet op dit stijlvol verfilmde Kammerspiel vormen de toegevoegde flashbacks. Plat zijn die, en veel te ‘af’.
Een echt verhaal is niet eenduidig.
Sandra Heerma van Voss
