MANUFACTURED LANDSCAPES

Alles op grote schaal

  • Datum 09-12-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films MANUFACTURED LANDSCAPES
  • Regie
    Jennifer Baichwal
    Te zien vanaf
    01-01-2006
    Land
    Canada
  • Deel dit artikel

Schroothopen en roestige schepen worden bijzonder mooi door de lens van fotograaf Edward Burtynsky, over wie de esthetische documentaire manufactured landscapes is gemaakt.

Kijk om je heen en huiver bij de gedachte dat alle spullen die je ziet ergens moeten zijn gemaakt. Wie heeft er zitten zwoegen op je afwasborstel en wie heeft je stopcontact in elkaar gezet? Het zijn vragen die montere Klokhuis-presentatoren graag zullen beantwoorden, maar die je jezelf ook af en toe weer moet stellen. Hoeveel soorten strijkijzers bestaan er wel niet en waar worden die krankzinnige hoeveelheden eigenlijk allemaal gefabriceerd? De Canadese fotograaf Edward Burtynsky, gespecialiseerd in industriële landschapsfotografie, toog naar China en legde een aantal van die plekken vast. Regisseur Jennifer Baichwal volgde hem voor haar documentaire manufactured landscapes, dat gelijk de toon zet met een 8 minuten lang tracking shot van een fabriek waar rij na rij iets onduidelijks wordt geproduceerd, totdat de bel gaat en de gigantische hal leegloopt, op één slapende arbeider na.
We zijn vervreemd van het productieproces, zegt Burtynsky eenmaal thuis in een lezing. Weinig mensen staan er bij stil dat grondstoffen als koper en ijzer over de hele wereld worden gewonnen en worden verzameld in China, waar er alledaagse producten van worden gemaakt die vervolgens weer de hele wereld over worden gezonden. We beseffen niet dat er hele dorpen zijn waar Chinezen eigenhandig onze afgedankte computers uit elkaar halen om piepkleine hoeveelheden kostbare metalen te verzamelen. Ook onze strijkijzers belanden uiteindelijk op de schroothoop, die doorploegd wordt door mensen die er nog een boterham mee kunnen verdienen.

Schroothoop
Burtynsky klaagt niets aan, hij laat alleen maar zien, net als de tableaus uit our daily bread. Hij bedient zich niet van een anti-globaliseringsretoriek maar volgt de producten van de wieg tot het graf. Het gaat hem daarbij niet om informatieverschaffing — elk weldenkend mens zou toch moeten weten dat producten niet uit de lucht vallen en in rook opgaan — maar om de esthetiek. En dat maakt manufactured landscapes zo eindeloos mooi om naar te kijken. Te veel documentaires plaatsen inhoud boven beeld, maar daar heeft manufactured landscapes geen last van. De beelden zeggen alles. De overzichtsfoto’s van de Drieklovendam zijn zo gedetailleerd dat je er in rond lijkt te lopen. Door de ogen van Burtynsky zijn de kolenvelden en containerschepen meer dan gebruiksvoorwerpen.
Soms bekruipt je het gevoel dat je beter naar een fototentoonstelling van Burtynsky kan gaan (vanaf 9 oktober in Helmond), maar precies op die momenten weet begenadigd cameraman Peter Mettler de panoramafoto’s van Burtynsky te evenaren. Ook geeft Mettler een nieuwe dimensie aan de foto’s door erop uit te zoomen, zodat de werkelijke omvang van de uitgehakte berg, de gigantische schroothoop of de immense fabriekshal duidelijk wordt.
Langzaam besef je op welke schaal dit zich allemaal afspeelt en wat een duizelingwekkende hoeveelheid arbeid we met zijn allen verrichten. Het goede aan manufactured landscapes is dat de documentaire je niet alleen maar naar de enorme felgekleurde containers laat kijken, maar ook naar de strepen op het asfalt waar ze netjes tussen komen te staan. Ook die strepen zijn door iemand getrokken.

Mariska Graveland