Loving Vincent

Geholpen door een legertje olieverfschilders brengen Dorota Kobiela en Hugh Welchman het werk van Vincent van Gogh tot leven om het mysterieuze verhaal rond zijn dood te vertellen.

Dacht je net dat alles over Vincent van Gogh nou wel zo’n beetje bekend is, rakelt een stel Britse biografen ineens de theorie op dat hij geen zelfmoord pleegde, maar vermoord werd. Filmmakerskoppel Dorota Kobiela en Hugh Welchman nemen de mysteries rond de dood van de schilder als uitgangspunt van hun biopic Loving Vincent, waarvan zowel titel als inhoud gebaseerd zijn op de vele brieven die hij schreef aan zijn broer Theo.
Hoewel het raadsel rond zijn dood de plot van de film op gang houdt, is het zeker niet het ‘unique selling point’ van de film. Dat is het feit dat de animatiefilm geheel in olieverfschilderijen werd uitgevoerd: duizenden afzonderlijke schilderijen die door meer dan honderd schilders werden gecreëerd in de stijl van Van Gogh. Dat procedé springt zonder twijfel in het oog, al zullen animatiekenners wel wat af te dingen hebben op de claim dat dit de eerste geheel geschilderde film ooit is. Totdat computeranimatie het stokje overnam, was immers elke lange animatiefilm in zekere zin geschilderd. Maar goed: dat waren geen duizenden olieverfschilderijen dus die prestatie staat buiten kijf.
Maar juist de unieke potentie van het volledig samenvallen van vorm en inhoud — het verhaal van Van Gogh door de ogen van Van Gogh — wordt door Kobiela en Welchman verkwanseld. In de korte film die Kobiela oorspronkelijk voor ogen had, zou dat uitgangspunt waarschijnlijk wel overeind zijn gebleven. Maar uitgesmeerd over speelfilmlengte worden de scheurlijnen zichtbaar. De makers voelden de noodzaak een hapklaar verhaal te vertellen, een moordmysterie nog wel. En dat dan eerst door acteurs te laten spelen — onder andere Douglas Booth, Saoirse Ronan en Robert Gulaczyk als Vincent, met de stem van Jochem ten Haaf. Om vervolgens hun bewegingen en gezichten over te schilderen op de filmfiguren — rotoscopen, in vaktermen.
Die figuren zijn weliswaar gestileerd naar diverse portretten door Van Gogh, maar de gezichten van de acteurs blijven duidelijk herkenbaar en het realisme overheerst in hun gelaatstrekken. Dat botst genadeloos met de expressionistische stijl van het werk van Van Gogh, dat de filmmakers in de beroemde landschappen en interieurs wel grotendeels overeind houden. Juist die botsing staat de centrale belofte dat de film Van Goghs werk tot leven zal brengen ernstig in de weg.

Joost Broeren-Huitenga