LIVING IN OBLIVION

Tom DiCillo, voormalig cameraman van Jim Jarmusch, heeft met zijn tweede film Living in oblivion een vermakelijk niemendalletje gemaakt. Als onafhankelijk filmmaker koos hij ervoor om een komische schets te geven van de hedendaagse low budget-scene. Ondanks de wat flauwe humor slaagt hij er in om enkele hele en halve waarheden over dit wereldje aan te stippen.

Het maken van een film als onderwerp voor een film is op zijn zachtst gezegd gewaagd. Niet alleen hebben talloze filmmakers, van Francois Truffaut tot Woody Allen, eerder en uitputtend de mogelijkheden van dit genre onderzocht, bovendien ligt het afgezaagde Droste-effect op de loer. Films over het maken van low budget-films is ook al door low budget-filmmakers als Jon Jost uitgeprobeerd. Niet zelden golden deze films als een vorm van therapie — voor de filmmaker, wel te verstaan. Bij DiCillo’s Living in oblivion is hiervan gelukkig geen sprake. Hij werkte het gegeven uit als een moderne klucht, waarvoor hij zelfs de scenarioprijs in de wacht sleepte op het Sundance filmfestival 1995.

Draak
Nick (Steve Buscemi), regisseur met een sikje, is bezig met een kleine crew in de studio een film op te nemen. De werktitel luidt ‘Living in oblivion’ (leven in vergetelheid). Te oordelen naar de drie scènes die er uiteindelijk van te zien zijn wordt ‘Living in oblivion’ een draak. Bij de opnamen gaat er bovendien steeds iets mis. De geluidsman houdt zijn microfoon in beeld, een van de actrices vergeet haar tekst of er ontploft een setlamp. Net als alles goed gaat blijkt de camera niet te lopen.
Een andere scène, een romantische Dynasty-setting waarin een vrouw verklaart stiekem al heel lang op een blondgelokte macho verliefd te zijn (achter hen is een maansikkeltje op het slaapkamerraam geplakt), moet eveneens een keer of zes worden overgedaan omdat de acteurs niet doen wat de regisseur van hen eist.
Bij de opnames voor de derde scène gebeurt iets grappigs: een ingehuurde dwerg maakt bezwaar tegen zijn casting in de ‘droomscène’. "Is er ooit een dwerg voorgekomen in je droom? Nou dan!" en hij verlaat verongelijkt de set. De moeder van de regisseur die haar opwachting maakt in de studio, fungeert als stand-in en blijkt een natuurtalent.

Circus
Living in oblivion wordt, ondanks het twijfelachtige thema en behoorlijk wat meligheid, gered door een plotwending en een aantal aardige observaties over de gang van zaken op filmsets. Het is beter die plotwending niet te verklappen. Het gaat om een van de grootste clichés van de filmgeschiedenis, die louter door de onverwachte introductie ervan verrast. Later in de film herhaalt DiCillo de truc en dan is de lol eraf.
DiCillo, die onder meer Jim Jarmusch’s Stranger than paradise fotografeerde, als ook zijn eigen debuut Johnny Suede (met Brad Pitt), geeft in zijn nieuwste film een beeld van het circus dat plaatsheeft rondom de opname van een film, in het bijzonder een low budget-film waarvan hij de ins en outs wel zal kennen. Op een filmset plegen allerlei mensen rond te hangen die door de zweem van de roem zijn aangetrokken. Er heerst een sfeer van would-be succes en pseudo-saamhorigheid. In Living in oblivion leidt dit tot een serie tragi-komische voorvallen, meestal in de vorm van intriges tussen de acteurs en tussen de leden van de crew. Zoals het gerucht dat over sommige regisseurs telkens weer de ronde doet, wil het ‘creatieve genie’ vroeg of laat met zijn vrouwelijke hoofdrolspeler het bed in. De cameraman valt op de regie-assistente, die zelf weer meer voelt voor de mannelijke hoofdrolspeler, enzovoorts.
Regisseur Nick droomt van sterredom — hij ziet zichzelf al een dankwoord uitspreken bij de uireiking van de prijs voor ‘de beste film ooit gemaakt door een menselijk wezen’. De actrice droomt ervan eindelijk eens een serieuze rol te krijgen — zodat ze niet langer herinnerd wordt aan haar grootste verdienste tot nu toe, een bijrol in een film met Richard Gere. De gaffer (een soort set-elektricien) droomt van zijn eigen speelfilm. Het script heeft hij al af.
DiCillo legt met Living in oblivion, door situaties uit te vergroten tot kolderieke proporties, een aantal hele en halve waarheden bloot over het wereldje. Bijvoorbeeld ten aanzien van de democratische besluitvorming op de set ("goed idee, maar doe het toch maar zoals ik gezegd heb"), de macht van namen ("ik doe alleen maar mee omdat ik dacht dat je iets met Tarantino te maken had") en de verstrengeling van zakelijk en privé, die een soort middelbare school-amateurisme tot gevolg heeft. Zoals Nick op een bepaald moment wanhopig uitroept, zijn de meeste low-budgetfilms niet meer dan een compromis en een teleurstelling.

Viktor Frölke