Living and Other Fictions

Opstandig docudrama met flamenco-toets

  • Datum 12-12-2017
  • Auteur
  • Gerelateerde Films Living and Other Fictions
  • Regie
    Jo Sol
    Te zien vanaf
    01-01-2016
    Land
    Spanje
  • Deel dit artikel

Wat hebben een gehandicapte die sekshulp zoekt en een vader die zijn zoon teleurstelde gemeen? De geëngageerde Spaanse filmmaker Jo Sol weet het wel. Hij kiest partij voor mensen die anders zijn.

"Ik voel me als een krokodil in de dierentuin", bekent de gedeprimeerde vijftiger Pepe wanneer iemand hem een luisterend oor biedt. "Niet dood, maar ook niet echt levend." De beeldspraak klinkt bijna te mooi uit de mond van iemand die zich met moeite in de marge staande houdt. Maar de Spaanse filmmaker Jo Sol — in Nederland nog onbekend — slaat met het docudrama Living and Other Fictions (Vivir y otras ficciones) niet voor niets een activistische toon aan. Dat blijkt nog duidelijker uit de keuze van de tweede hoofdpersoon, bij wie Pepe als hulp in de huishouding over de vloer komt.

Deze Antonio is na een ongeluk grotendeels verlamd geraakt. Dat weerhoudt hem er niet van om zo nodig fel van leer te trekken tegen de samenleving en op te komen voor zijn lotgenoten. Het lichaam is meer dan een lap vlees. Ook wij hebben recht op leven en genot, zo valt zijn motto samen te vatten. Om de daad bij het woord te voegen organiseert hij in zijn appartement ontmoetingen tussen ernstig gehandicapten en seksuele assistenten. "Ja, die worden betaald", merkt hij broodnuchter op als hij merkt dat mensen het een vreemde zaak vinden.

Even lijkt Living and Other Fictions daarmee een film over invalidenseks te worden, maar al snel trekt Sol het breder. Die toon wordt overigens direct al gezet in een van de eerste scènes, waarin Antonio door een verzorgster wordt gewassen en van een nieuwe katheter voorzien. Dit is naakt in zijn meest kwetsbare vorm, met op de achtergrond een televisie die politieke straatprotesten toont. Dit soort krachtige beelden hadden best wat meer ruimte mogen krijgen.

Want wat de politieke duiding betreft lijkt Sol toch vooral te vertrouwen op de vele discussies en uiteenzettingen tussen de betrokkenen. Antonio moet niet denken dat alleen invaliden het moeilijk hebben met seks, meent Pepe, die grote reserves bij het project heeft. Met de hete adem van de kerk in de nek was het schuldbewust aftrekken voor hem in zijn jeugd ook geen pretje. Een gevangenisstraf en een psychiatrische inrichting verder, heeft Pepe andere dingen om over te tobben. Terwijl hij de frasen over kapitalisme, de onverschillige staat en het vieren van het leven overlaat aan Antonio, steekt Pepe hulpeloze monologen af tegen zijn zoon. Soms zit die in zijn fantasie tegenover hem. In werkelijkheid zag hij hem al heel lang niet meer.

Die zoon wordt trouwens gespeeld door de echte zoon van de acteur die Pepe speelt. Zo legt Sol wel meer lijntjes met de realiteit. Ook het personage Antonio staat zo op het oog niet ver af van zijn vertolker Antonio Centeno, in het echte leven een soortgelijke activist als in de film.

De opstandigheid die de film kleurt overtuigt, mede door het realistische spel van de acteurs (al dan niet als zichzelf) en het ontbreken van sentiment of melodrama. Aan de andere kant is Sols neiging om van alles uit te leggen niet bevorderlijk voor de dramatische spanning. Het had ook best wat subversiever mogen zijn. Meer in de sfeer van die uitdagende theatervoorstelling die het lichaam viert, waar een korte flits van zien.

Het best komt Living and Other Fictions tot zijn recht als een filosofisch essay, doorsneden met een paar mooie flamenco-intermezzo’s en afstevenend op een ontroerend eenvoudige conclusie.

Leo Bankersen