LIGHTS IN THE DUSK

Met de film rouge lights in the dusk voltooit Aki Kaurismäki zijn trilogie over Finse losers.

Na het werkeloze restaurantpersoneel uit drifting clouds (1996) en de thuisloze containerbewoner met geheugenverlies uit the man without a past (2002) heeft Aki Kaurismäki zijn ‘loser’-trilogie voltooid met de tragikomedie lights in the dusk over een van naastenliefde gespeende bewaker. Elke avond paradeert Koistinen langs tralies en hekwerk, met de lege roltrap door het verlaten winkelcentrum. Van zijn collega’s hoeft hij niets te verwachten, en ook in de cafés waar hij na werktijd een biertje gaat drinken stuit hij slechts op nóg meer eenzaamheid.
lights in the dusk telt bijna méér cafés, snackbars, restaurants en kantines dan acteurs. Helsinki heeft zo’n miljoen inwoners, maar op wat outsiders en uitschot na houden die zich liever niet op in dit treurverhaal. Je hoort haar trouwens wel, die mensenmassa: bijna permanent is de soundtrack gevuld met de ruis van autoverkeer. Dan weer dichtbij, dan weer ver weg. Waar gaan al die lui naar toe? Keren ze hun spookstad massaal de rug toe, komt er nog wel eens iemand terug? Voor wie branden al die lampen — bijna geen scène zonder kunstmatig licht, of het nu schemert, overdag of nacht, winter of herfst is. Koistinen blijft voorlopig zitten waar hij zit, in een kelderappartement met TL-lampen en de hoofdletter L van Loser boven de deur. Daar overstemt het geknisper van zijn sigaret de verkeersruis.

Heilige
Welke hoop biedt Kaurismäki zijn held? De eigenares van het grillkeetje, wellicht. Maar liever lijkt hij zijn liefde te verkwisten aan de geheimzinnige dame die op een dag in het zoveelste desolate eetlokaal tegenover hem komt zitten. "Wij bewakers komen ruw over, maar dat is alleen het oppervlak. Wij zijn óók mensen." Zoals het een Kaurismäki-personage betaamt, is dat de enige uitspraak die Koistinen over zijn gevoel doet. Dat blijft zo wanneer hij zijn arm sierlijk als een engelenvleugel om zijn blondine heenslaat, en zij hem afwijst. En ook wanneer hij ontdekt dat ze hem alleen maar nodig had om de code van de juwelierswinkel te kraken. Voor zijn femme fatale gaat Koistinen zonder aarzeling een jaar de gevangenis in.
Met dit al ontelbare malen verteld verhaal is lights in the dusk bijna een film noir, ware het niet dat je gangstermeisjes in dat genre nooit ziet stofzuigen, en dat warmbloedige tango’s en felle kleuren de grauwe decors telkens weer weten op te peppen: het knalgeel van een glaasje sinaasappelsap of een brievenbus, het diepblauwe schijnsel van een gokautomaat. lights in the dusk is een film rouge, van de rode bakstenen van Koustinens appartement tot het vestje van de grillvrouw en de jurk van de femme fatale; van het onwerkelijke licht in de cel tot de rozen op Koistinens eettafel. Zelfs de strepen van zijn gevangenispak zijn rood.
In zulke subtiele details zul je de ziel van deze ‘hondstrouwe, romantische idioot’, zoals de gangsterbaas Koistinen omschrijft, moeten zoeken. En hoe beter je kijkt, hoe méér je ziet. Dan blijkt in de locker van Koistinen geen pinup te hangen, maar een prent van de Victoriawatervallen. Als er al iemand van deze loser houdt, dan is het Aki Kaurismäki.

Kevin Toma