LETTER TO AMERICA

Grote levensvragen worden op een aangename lichte manier geserveerd in de Bulgaarse roadmovie Letter to America van Iglika Triffonova. "De bewoners van het bergdorp geloven in het lot en geven hun leven dus uit handen. Het is zoals het is."

"Het leven gaat voorbij als een schaduw." Dit is geen pessimistische nachtgedachte maar een zin uit het liedje dat een jonge Bulgaarse schrijver en zijn makker vroeger altijd zongen. Nu deze vriend naar Amerika is vertrokken en is verongelukt, is de schrijver prompt vergeten hoe het liedje verder gaat. Dit gemis is de aanleiding voor een roadmovie in het afgelegen berggebied in Zuid-Bulgarije, een reis die eindigt in Pirin, vlakbij de grens met Macedonië. In deze geïsoleerde regio leven de mensen zoals honderd jaar geleden. Iglika Triffonova, de regisseur van Letter to America, belandde toevallig in het dorp en besloot er een film te maken. "De dorpen die heel hoog in de bergen liggen zijn moeilijk per auto te bereiken, zeker in de koude winters wanneer de wegen helemaal versleten zijn. Ze leven van wat ze uit de tuin halen. Eén keer per week komt er een jeep met brood langs en dat is het."
In haar film draagt een jonge vrouw met een licht dwangmatige pas twee broden naar het dorp. Ze is de eerste die door de liftende schrijver op zijn video wordt vastgelegd. Trots staat ze met haar twee voeten tegen elkaar aan. Later zullen nog meer mensen in zijn videoverslag worden opgenomen. Triffonova filmt op haar beurt weer deze filmende man, maar ondanks deze ‘afstandelijke’ aanpak krijg je het gevoel dat je een glimp opvangt van wie de ontwapenende geportretteerden zijn: een afgesloofde vrouw die zo graag eens een brief zou willen krijgen, de oude vrouw wiens kleinzoon in de gevangenis zit, de mooie jonge vrouw uit de stad die vanwege haar huwelijk nu in het dorp zit ‘opgesloten’.
Zonder ze expliciet uit te spreken spelen er twee grote levensvragen in het aangenaam observerende Letter to America. In hoeverre is een verandering van omgeving van invloed op je gedachtes en ontwikkeling, en: waarom is het zo moeilijk om een beslissing te nemen? De stadse schrijver wordt met beide geconfronteerd. Als hij een begrafenis bijwoont, wordt hem gevraagd of ze de doedelzak van de overledene in het graf moeten leggen of niet. "Voor allebei is wat te zeggen", vindt de schrijver, waarna hij prompt wordt aangevallen op zijn besluiteloosheid. Je kan geen twee meningen hebben, vinden ze.
"Plattelanders zeggen alles direct", zegt Triffonova. De schrijver heeft last van "gevoelens die in je keel blijven steken, die je bijna laten stikken." Zijn vriend in New York ondertussen staat midden in de wereld maar is toch alleen. In een parallelmontage rent de schrijver van een steile heuvel, terwijl zijn vriend afdaalt op een roltrap in de metro. Triffonova: "Waar je ook bent, je draagt altijd je bestaansvragen mee, je innerlijke kracht. Je wordt gevormd door je omgeving maar je oorsprong, waar je vandaan komt kan niet beïnvloed worden. Iedereen heeft een kern die niet verandert."
"Onze culturele diversiteit is in een rap tempo aan het verdwijnen. Na de filmopnames is de enige school in het dorp gesloten wegens gebrek aan middelen en jonge aanwas. Steeds meer dorpen worden stadser maar de dorpen uit de film zullen waarschijnlijk verdwijnen. De bewoners brengen niets in, er is geen geldstroom. De economie kan dat soort dorpen er niet bij hebben."

Mariska Graveland