Les gardiennes

Vrouwen op de voorgrond — eventjes

  • Datum 07-03-2018
  • Auteur
  • Gerelateerde Films Les gardiennes
  • Regie
    Xavier Beauvois
    Te zien vanaf
    01-01-2017
    Land
    Frankrijk/Zwitserland
  • Deel dit artikel

Les gardiennes is een portret van Franse boerinnen die tijdens de Eerste Wereldoorlog heel even bevrijd zijn van het patriarchaal juk. Hiermee sluit Xavier Beauvois aan bij het humanistisch realisme van Renoir en Pialat.

Een vervolg op Des hommes et des dieux is Les gardiennes niet, maar thematisch en stilistisch sluit deze verfilming van Ernest Pérochons gelijknamige roman wel aan bij het grootste commerciële succes van de Franse regisseur Xavier Beauvois. In beide drama’s raakt een gesloten en geïsoleerde harmonieuze gemeenschap uit evenwicht wanneer hevige emoties de rust verstoren. Zowel het contemplatieve, intellectuele leven van monniken in een afgelegen Algerijnse bergstreek (Des hommes et des dieux), als het rituele, rond fysieke arbeid draaiende bestaan van boerinnen op het Franse platteland (Les gardiennes) kabbelt zonder war of the sexes eendrachtig voort, tot vijandigheid en agressie het paradijs bezoedelen.
Les gardiennes speelt tegen de achtergrond van de Grote Oorlog. Terwijl mannen in 1915 aan het front vechten voor het vaderland, strijden weduwe Hortense en haar dochter Solange op het platteland voor hun familieboerderij. Samen met wees Francine, een noeste werkkracht, staan deze ‘hoedsters van het land’ in voor het zaaien, onderhouden en oogsten, met blote handen en ossenkracht. Tot Amerikaanse machines opduiken. De mannelijke blik blijft aanwezig — ouderlingen kijken neerbuigend toe — maar de arbeidsverdeling draagt niet langer de stempel van het patriarchaat. Vrouwelijke samenwerking en solidariteit creëren ondanks de beproevingen en tegenslagen een vrolijk en rebels vrouwelijk paradijs, onbezoedeld door het oorlogsgeweld en de moderne tijden. Tot de militairen (even) terugkeren en ‘de Amerikanen’ neerstrijken.
De oorlog heeft de Franse mannen van hun heroïsch en autoritair aureool beroofd. Ze zijn aangeslagen, soms zwijgzaam en steeds getekend door de confrontatie met de dood, en zitten in de greep van tristesse. Georges wordt verliefd op Francine maar wanneer die zwanger raakt, verdenkt Hortense op basis van geruchten een Amerikaanse soldaat van het vaderschap. Ook al omdat die ‘vreemdeling’ iets aantrekkelijks én bedreigends heeft voor de rigide gemeenschap. Haar wraak is verschrikkelijk en de tragiek doet het drama omslaan in een melodrama. Net zoals aan het front gaat menselijkheid op het platteland verloren en worden levens verwoest. De nieuwe perspectieven die zich aandienden voor de van het patriarchaal juk bevrijde boerinnen zijn meteen weg.
Dat verlies geeft Les gardiennes een melancholische toon en kritische insteek, al serveert Beauvois geen maatschappelijke analyse. In de realistische, humanis­tische traditie van Jean Renoir en Maurice Pialat portretteert hij mensen en boerenlevens. Dat levert lyrische taferelen op maar ook nauwkeurige beschrijvingen van het harde werk en de rituelen in een agrarische samenleving waar vrouwen op de voorgrond treden. Eventjes toch.

Ivo De Kock