Léon

Als we op de berichten uit het buitenland af moeten gaan zou Leon, de nieuwe film van Luc Besson, ongekend gewelddadig zijn. En inderdaad, het is niet niks wat je in deze misdaadfilm over je heen krijgt. Toch is al dat geweld niet het meest opvallende aan Leon. De filmliefhebber is de laatste jaren wel wat gewend geraakt aan geschiet, geplof en gemoord. Opvallender is de grote dosis onversneden sentiment waarmee de toeschouwer in Leon wordt geconfronteerd.

Leon (Jean Reno) is de perfecte huurmoordenaar: hij werkt schoon, geruisloos en laat geen sporen na. Behalve een kamerplant is er niets in de wereld waar hij aan hecht. Als een machine begeeft hij zich van de ene vlekkeloze moord naar de andere. Op een dag verandert er echter iets in zijn bestaan. Hij redt het leven van Mathilda (Natalie Portman), een twaalfjarig meisje dat op zijn verdieping woont. Haar familie is uitgemoord in verband met een drugszaak en zij kan nergens heen. Hoewel Mathilda het leven van Leon verstoort laat hij haar blijven en na enige tijd kunnen de twee niet meer zonder elkaar. Ondertussen zint Mathilda op wraak op de moordenaars van haar familie. De aanvoerder van de killers is een geduchte tegenstander: Stansfield (Gary Oldman) is een gevaarlijke, pillen slikkende gek. De confrontatie tussen Leon, Mathilda en de bende van Stansfield kan uiteindelijk niet uitblijven.

Huiselijk geluk
‘Perfecte huurmoordenaar krijgt door toedoen van jong meisje menselijke trekken.’ Het is een aardig uitgangspunt voor een film. Voorzover Leon een actiethriller is, is dit ook uitstekend uitgewerkt. Jammer genoeg waren de makers daarmee niet tevreden. Veel aandacht wordt besteed aan de ontluikende vader-dochterrelatie tussen Leon en Mathilda, en de wijze waarop die in beeld is gebracht doet nog het meest denken aan slagroom met roze suiker. Het ergst is de scène waarin Mathilda beroemde filmsterren imiteert die Leon dan moet identificeren, bij wijze van spelletje.

Misschien dat Besson dit, en andere staaltjes van huiselijk geluk, in beeld heeft willen brengen als tegenwicht voor het vele harde geweld. Die poging loopt echter op niets uit: het geweld wordt er niet minder gewelddadig van, het sentiment des te sentimenteler. Bovendien ondermijnt de regisseur zo de acteerprestaties van Reno en Portman, die in hun eerste gezamenlijke optreden in de film al meteen duidelijk maken dat er iets tussen die twee personages zal ontstaan. Zonder enige poespas, gewoon door geloofwaardig te acteren.

Leon lijdt aan een hang naar overduidelijkheid: vooral in het begin lijkt de cameravoering, de montage, ja alles er op gericht om de kijker er van te doordringen dat iedere beweging, elk woord en elke handeling er ontzettend toe doet. Voor wie het dan nog niet doorheeft is er altijd nog Bessons vaste componist Eric Serra: diens alomtegenwoordige muziek onderstreept het Belang van Alles in vette penseelstreken. Een paar onsjes minder van Serra’s onheilszwangere klanken was welkom geweest. Gelukkig valt de muziek gaandeweg de film beter op zijn plaats: iets vaker op de achtergrond, de actie ondersteunend, zonder aldoor onnodig veel aandacht op de compositie te vestigen.

Leentjebuur
Ondanks punten van kritiek is Leon zeker geen slechte film. Besson kan filmen, binnen de grenzen van een ‘moderne’ misdaadfilm is de plot redelijk geloofwaardig en af en toe is de spanning om te snijden. Er valt bovendien veel te genieten: Reno en Oldman zijn karakteristieke acteurs waarnaar het prettig kijken is, zélfs wanneer ze voor de opbouw van hun personages een beetje te veel leentjebuur plegen bij illustere collega’s. Met name Oldman heeft van de corrupte psychopaat Stansfield een monster gemaakt waarin wij net wat te veel bekende filmgekken herkennen en net wat te weinig Gary Oldman. Zo is Stansfield bijvoorbeeld tot in het absurde verzot op Beethoven en waar hadden we dat ook alweer eerder gezien? Natuurlijk zal dit wel weer bedoeld zijn als een verwijzing, een citaat, en zo zitten er nog wel een stuk of wat in deze film. Maar het zou onderhand eens afgelopen moeten zijn met al dat geciteer, want zelden voegt het iets toe. Hier doet het dat ook niet.

De grote ontdekking is de twaalfjarige Natalie Portman die speelt als of ze nooit anders gedaan heeft. In al haar jeugdigheid kan ze in de toekomst wel eens een geduchte concurrent worden van de Juliette Binoche’s op deze wereld: onschuldig, charmant en wispelturig. Hollywood zal nog om haar vechten.

Een ontdekking van een hele andere orde is het New York zoals dat door Besson op het doek wordt getoverd. De beelden zijn bekend uit die honderden andere films die er zich afspelen. Maar in Leon lijkt de stad op de een of andere manier te zijn veranderd in een tijdloos decor dat verheven is boven alle verwikkelingen rond Leon, Mathilda en Stansfield. Wonderlijk mooi.