LEMMING

In de Franse thriller Lemming denkt een modelechtpaar alles in eigen hand te hebben. Totdat ze de baas en diens vrouw te eten krijgen, die een eind maken aan alle zekerheden.

Na Harry, un ami qui vous veut du bien (2000) haalt regisseur Dominik Moll weer het leven van een jong stel overhoop. En ook deze keer gebeurt dat door toedoen van een bekende vreemdeling. Harry uit Molls eerste film is een oud-klasgenoot die zich met al te vriendelijke woorden opdringt aan een gestresst stel. Harry blijkt een snoepoom uit de hel: hij koopt een airconditioned auto voor ze, maar de gevolgen zijn rampzalig. In Molls tweede film Lemming nodigt ontwerper Alain Getty zijn keurige baas Pollock en diens vuilspuitende vrouw (Charlotte Rampling) uit voor een etentje bij hem thuis, en ook hierna zal niets meer hetzelfde zijn.
De neergang wordt ingezet met de vondst van een lemming in het afvoerpijpje van het jonge stel Getty (gespeeld door Calvaire’s Laurent Lucas en Charlotte Gainsbourg). Parallel aan de ontknoping rond die raadselachtige lemming, die in Europa alleen in Noord-Scandinavië te vinden is, loopt de steeds verstikkender wordende relatie tussen de Getty’s en de Pollocks. Het is een vertelvondst die lange tijd goed uitpakt: naar beide verwikkelingen ben je benieuwd. Je zoekt naar overeenkomsten: is het de zelfdestructieve neiging van de lemming en die van de twee stellen? Nee, want het is een mythe dat lemmingen zelfmoord plegen: na een massa-emigratie verdrinken ze simpelweg door uitputting. Zo blijven de parallelle verhalen twee cirkels die elkaar niet overlappen. Door die gesloten cirkels neemt de claustrofobie ook toe: in de film zijn bijna geen andere mensen te zien dan de twee stellen die elkaar tot het uiterste drijven.

Afwasmachine
Vooral Charlotte Rampling maakt indruk als kil loerende vrouw die geen blad voor haar mond neemt. Zij hangt alle vuile was buiten en gooit er met alle liefde zelf ook nog wat flinke kluiten modder tegenaan. Maar een oordeel over haar is niet makkelijk te vellen: wat je ook van haar mag denken, ze is wel eerlijk. Ze spreekt als enige de waarheid. Dat ze daarmee pijnlijke situaties oproept, kan haar eigenlijk niet kwalijk worden genomen. De andere drie putten zich uit in excuses als zich weer een pijnlijke situatie voordoet, wat eindeloos wordt beantwoordt met: ach, het geeft niet. Het geeft wel, dat is wat Ramplings personage er hardhandig inwrijft. Knap is ook hoe Charlotte Gainsbourg zo onverstoorbaar blijft onder alle commotie; als ze eenmaal uithaalt, komt dat aan als een schok.
Lemming heeft nogal moeite om de spanning erin te houden doordat de steeds onwaarschijnlijker wordende gebeurtenissen te veel worden uitgesponnen. Maar de openingsfilm van het Filmfestival van Cannes weet genoeg spanning te leggen in onverwachte momenten: van het uitruimen van de afwasmachine tot het nerveuze gepiep van de lemming. Moll lijkt dan ook meer aandacht te hebben besteed aan de afzonderlijke scènes dan aan het halen van de eindstreep.

Mariska Graveland