LE JEUNE WERTHER

Verliefd op het meisje uit de kerk

  • Datum 02-12-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films LE JEUNE WERTHER
  • Regie
    Jacques Doillon
    Te zien vanaf
    01-01-1992
    Land
    Frankrijk
  • Deel dit artikel

"Ze willen dat je knap bent, dat je werkt en dat je ouder bent", zegt de jonge middelbare scholier Théo in Le jeune Werther. Hij vindt het wel een heel zwaar eisenpakket dat de meisjes aan de jongens stellen, want hij kijkt er nogal sip bij, gezeten op de stoep voor zijn school. Maar later in de film zal hij op een feestje dansen en zoenen met het allermooiste meisje, waar eigenlijk zijn beste vriend verliefd op is en de meeste aanspraak op maakt. Zo lopen de dingen dan ook wel weer in het adolescenten-universum dat Jacques Doillon met minstens zoveel inzicht als gevoel beschrijft.

Het slagveld van de liefde levert één verhaallijn in Le jeune Werther. Die wordt gevoed vanuit de niet luchtig, maar wel met enige zakelijkheid gebrachte tragedie, die de kinderen krijgen te doorstaan. De hoofdfiguur Ismaël krijgt van het schoolhoofd te horen dat zijn vriend Guillaume zelfmoord heeft gepleegd. Met zijn opmerking dat de school zo groot is en hij niet iedereen kan kennen, Guillaume dus ook niet, diskwalificeert het schoolhoofd zich als personage. Het is meteen de laatste keer dat er een volwassene prominent in beeld is.
Guillaume is vorig jaar blijven zitten en zijn voormalige klasgenoten trekken zich zijn dood uiteraard bijzonder aan. Was het omdat hij de lening op zijn gitaar niet kon voldoen? Was het omdat die leraar hem had geschorst? Was er misschien een meisje in het spel? De klas gaat op onderzoek uit. Effectiever is het lastige pad naar het volwassen leven niet te symboliseren. In groepjes lopen ze met elkaar op of draaien op het schoolplein om elkaar heen, op ernstige toon zoekend naar antwoorden en terloops heel wat wijsheden formulerend. Met hun kordate optreden betonen ze hun dode vriend alle eer. Ze voelen zich schuldig en wenen op zijn graf. Ze straffen de leraar door hem traangas in de ogen te spuiten. Na een zoektocht in kerken vinden ze het meisje Miren. Zij is het object van Guillaume’s — door de lectuur van Goethe’s ‘Das Leiden des jungen Werthers’ verhevigde — romantische liefde.
Ze zochten in kerken, omdat Guillaume eens had gezegd dat hij graag achter meisjes in de kerk ging zitten, dan naar hun nekken keek en hoopte dat ze zich zouden omdraaien, zodat hun blik quasi-toevallig de zijne zou kruisen. Doillon zal later, als Ismaël achter Miren aanloopt, inzoomen op de nek van het blonde meisje. Deze eenvoudige camerabeweging verschaft, in combinatie met de eerder aangehaalde woorden van Guillaume, alle informatie over Ismaëls opkomende verliefdheid en zijn identificatie met Guillaume.

Aanstekelijk
Doillon weet met meer van dit soort schijnbaar terloopse parallellen en spiegelingen de gevoelens en gedachten van de kinderen te illustreren. Maar vooral geven de dialogen inzage in het denken van de kinderen. Veel tijd gaat er heen met de taktiekbesprekingen van de liefde. Wie wil met wie, wie niet met wie? Hoe de zaak aan te pakken? De rituelen om aanstaande en voorbije verkeringen zijn vermakelijk, omdat ze ontdaan lijken van emoties. Maar wat is emotioneel en wat verstandelijk? Om een meisje nog enige eer te laten, zo lijkt het op het eerste gezicht, zegt de jongen die het uitmaakt: "Zeg gerust tegen iedereen dat jij mij de bons hebt gegeven". God weet wat voor ingewikkeld concept daarachter schuilgaat.
Le jeune Werther is vooral zo aanstekelijk, omdat de kinderen zich in wezen als volwassenen gedragen, minus het cynisme dat de ervaring later meebrengt. In een film over bezorgde pubers kunnen grote thema’s nog op zuivere toon, maar niet per se vrij van kwalijke bijklanken, aan de orde komen. Le jeune Werther onderscheidt zich daarmee van andere leerzame jeugdfilms, die de ouders ook wel kunnen waarderen. Elke educatieve intentie is Doillon vreemd.
Het helpt natuurlijk zeer dat Doillon een enorm handige metteur-en-scène is. De handeling bestaat voornamelijk uit over straat lopen, in een groepje bij elkaar zitten en veel praten. Dat is nauwelijks boeiende filmactie te noemen. Maar er zit constant beweging en zelfs spanning in, want het onderzoek naar de motieven van de zelfmoordenaar heeft toch iets van een thriller. Doillon is er een ware meester in uit scènes van niks een extra effectje te halen, al is het maar door een shot iets langer dan nodig is te laten staan, of door een wezenlijk onnut tegenshot in te monteren. Dat kenmerkt het filmtalent, dat Doillon met zijn vorige film Le petit criminel misschien nog iets sterker exploreerde.

Huib Stam