LE HÉRISSON

Volwassenen zijn maar rare mensen, vindt de jonge Paloma in le hérisson. Of zitten tussen de workaholics en mompelende neuroten misschien toch een paar interessante exemplaren verborgen?

Ze heeft het zich stellig voorgenomen: op haar dertiende verjaardag, over 165 dagen, maakt ze een eind aan haar leven. Het androgyne meisje Paloma weigert te eindigen als haar ouders, die hun dagen slijten in een ‘vissenkom’. Haar getikte moeder praat de hele dag tegen de planten, haar vader besteedt meer tijd aan zijn carrière dan aan zijn gezin.
Tot haar zelfmoord maakt Paloma een film over haar omgeving. Zonder mededogen, met een flinke dosis cynisme. Paloma filmt haar kokkerellende moeder door een glas water, waardoor deze letterlijk in een goudvis verandert. Een familievriend steekt ze de loef af door hem het verschil tussen de bordspellen Go en Schaak uit te leggen. "In de een leef je door je tegenstander te laten leven, in de ander juist door hem te doden."
De jeugdige scherpzinnigheid waarmee Paloma de tragische absurditeiten van de volwassen wereld aan de kaak stelt, doet denken aan het geestige kinderboek-voor-volwassenen Le Petit Prince van Antoine de Saint-Exupéry. Laat dat nu net een bron zijn waar le hérisson níet expliciet naar verwijst. De Russische schrijver Tolstoj, de Japanse filmmaker Ozu, een heel peloton aan filosofen — gelijk Muriel Barbery’s bestsellerroman Elegant als een egel waarop ze zich baseert, grasduint debuterend regisseur Mona Achache vrijelijk door de kunstgeschiedenis.
Voor wie zich graag laat grijpen door de magie van poëzie en filosofie werkt die mix vast uitstekend, voor anderen zal le hérisson maar wat voortkabbelen. Als een sympathieke Franse praatfilm die kietelt zonder te steken en er daardoor niet in slaagt om sociale thema’s als klassenverschillen, discriminatie en onrechtvaardigheid in het hedendaagse Frankrijk urgentie mee te geven.

Charmeur
Wat met de rake oneliners van Paloma zo brutaal begint, zakt langzaam in wanneer Achache zich steeds meer concentreert op de tweede verhaallijn, een liefdesgeschiedenis tussen twee volwassenen die het meisje wél respecteert. In weduwe en conciërge van het gebouw Renée, die literaire klassiekers verslindend en chocola etend leeft als een kluizenaar, en de Japanse charmeur Kakuro Ozu, die klassieke muziek draait op het toilet, vindt Paloma de oprechte interesse in hoge cultuur en intellectuele overgave die ze bij haar snobistische ouders mist. En een onbevooroordeelde, frisse blik. Want zeg nu zelf, waarom zou een conciërge géén Tolstoj kunnen lezen?
Helaas gaan de romantische afspraakjes van Renée en Kakuro het nieuwe hart van het verhaal vormen. Dat maakt le hérisson niet alleen onevenwichtig, het druist ook in tegen de filosofie die eraan ten grondslag ligt: dat kinderen vaak meer interessants en verfrissends te melden hebben dan volwassenen. Maar het meest jammerlijke is dat Achache, door haar camera niet langer op Paloma te richten, de angel uit haar film haalt.

Niels Bakker