LE COUPERET

Regisseur Costa-Gavras staat erom bekend dat hij politiek-maatschappelijke onderwerpen verpakt als thriller of satire. In zijn nieuwste, Franstalige film Le couperet gaat een werkloze loonslaaf door roeien en ruiten om een nieuwe baan te bemachtigen.

Het is al meteen duidelijk dat Bruno Davert geen echte killer is. In de openingsscène van Le couperet probeert hij heel onhandig zijn tegenstander vanuit een rijdende auto dood te schieten en als zijn slachtoffer na een stuntelig ongeluk dan toch vermoord is, blijft Davert uren erna nog nabeven.
De moorden die Davert pleegt zijn weliswaar gepland, maar toch doodt hij slechts uit wanhoop: het is zijn manier om een nieuwe baan te krijgen. Nadat hij bij een grote papierfabriek is ontslagen, schakelt hij alle potentiële concurrenten uit die net als hij op een relevante vacature in de papierbranche zouden reageren. Vervolgens richt hij zijn pijlen op de man die precies de functie bekleedt waar hij op aast.
Le couperet ontwikkelt zich zo tot een geestige satire op de ratrace die het bedrijfsleven is. Het scenario — op basis van de roman The ax van Donald E. Westlake — had ook kunnen uitmonden in een vrijblijvende komedie naar beproefd Hollywood-procédé. Maar in handen van regisseur Constantin Costa-Gavras, die zich tegenwoordig kortweg Costa-Gavras noemt, is het een film met een maatschappelijke inslag geworden. En dat verbaast niet, want Costa-Gavras is al zijn hele leven een geëngageerd cineast, die met films als Z, Missing en Amen. zijn kritiek op politiek onrecht verpakt in meeslepende verhalen.

Schaduwleven
De van oorsprong Griekse Costa-Gavras laat in zijn Franstalige film zien hoe de mens slaaf is van zijn eigen welvaart, en hoe hij een verbeten strijd moet voeren tegen de machinaties van het bedrijfsleven. Het zijn geen originele thema’s, die zelfs enigszins prekerig worden gebracht. Desondanks is Le couperet een overtuigende en vermakelijke film. Costa-Gavras slaat de juiste toon aan: soms geeft hij het verhaal een thriller-achtige spanning, maar uiteindelijk overheerst toch zijn cynische kijk op het huidige economische slagveld.
Net als in de enigszins verwante Franse speelfilm L’emploi du temps van Laurent Cantet houdt Davert (een sterke, gespannen rol van José Garcia) er een schaduwleven op na. Nadat hij zijn vrouw naar haar werk gebracht heeft, rijdt hij doodleuk naar een andere stad om een rivaal te vermoorden. En als hij soms zulke lotgenoten ontmoet, dan leidt dat tot meelijwekkende confrontaties met gedesillusioneerde mannen die uit arren moede in een café of kledingzaak werken. Hoe ironisch Le couperet soms ook is, Costa-Gavras toont wel sympathie met deze stakkers.
Het is echter jammer dat het scenario af en toe uitwaaiert naar subplots waarin Daverts’ hoeksteen langzaam afbrokkelt. Zo gaat het echtpaar Davert in therapie omdat Bruno’s onwetende vrouw vindt dat haar man haar in de kou laat staan. Bovendien heeft Davert het ook nog te stellen met zijn zoon, die aan het stelen slaat. Het zijn verhaallijnen die soms de vaart uit de film halen, en waarmee Costa-Gavras net iets te veel het failliet van de huidige welvaartsmaatschappij wil aantonen.

Pieter Bots