La tierra y la sombra

Het eerste half uur weet César Acevedo’s debuut knap te verbergen hoe goed de film is. La tierra y la sombra won in mei de Camera d’Or op het filmfestival van Cannes.

Soms denk je alles wel gezien te hebben en dan maakt César Acevedo, waarvan je nog nooit gehoord hebt, La tierra y la sombra. Voor Acevedo zelf is dit verhaal over een familie van dagloners in de Colombiaanse Valle del Cauca regio, waarvan de man ziek op bed ligt en moeder en grootmoeder elke ochtend op pad gaan om suikerriet te kappen heel persoonlijk, schrijft hij in een emotionele motivatie bij de film. Het brengt zijn gescheiden ouders samen, wat in realiteit nooit is gebeurd.
Maar het verhaal is groter. Eerst lijkt het te gaan over mensen die wegwerpartikelen zijn geworden. De landarbeiders die niet bij naam maar bij nummer worden genoemd, weten nooit of ze ’s avonds betaald krijgen. Inmiddels is dat al weken niet het geval, maar niemand protesteert. Anders kunnen ze meteen vertrekken. Recht op hulp bij ziekte hebben ze al helemaal niet. Alleen de rijken hebben rechten. Daarom keert grootvader Alfonso op verzoek terug naar het huis waaruit hij zeventien jaar geleden vertrok. Waarom hij weg ging, wordt niet uitgelegd. Oma wil niets met ‘m te maken hebben. Hij komt zorgen voor zijn zieke zoon Gerardo en spelen met de kleinzoon die hij nog nooit heeft gezien. Samen proberen ze een vlieger op te laten.
Het eerste half uur lijkt La tierra y la sombra op iets wat je vaker hebt gezien. Slow cinema. Degelijk, niet bijzonder. Maar de onder meer door het Nederlandse Topkapi geproduceerde film blijft groeien. Moeiteloos schuift het verhaal over onrecht naar de zijlijn en verschijnt een film over de passerende tijd, over de keuzes die mensen maken, over hoe levens ten koste van anderen kunnen lopen.
Zonder grote woorden te gebruiken. Als oma tegen Gerardo zegt dat hij hier weg moet met vrouw en kleinzoon omdat het geen plek is voor een kind, begrijp je dat ze eigenlijk zegt dat geen mens dit bestaan zou moeten leiden. Als haar kleinzoon vraagt waarom ze niet van opa houdt, hoor je in de manier waarop ze ’tuurlijk wel, hij is een goeie man’ zegt, een leven voorbijtrekken. Ze kan onmogelijk aan de kleine jongen uitleggen waarom dingen lopen zoals ze lopen. Zo voel je voortdurend wat er niet gezegd wordt. Deze mensen hebben het niet zo op woorden. Bovendien is alles al gezegd.
Het portret dat door Acevedo’s regie en Mateo Guzmans prachtige beelden ontstaat, laat de machteloosheid en tijdelijkheid van de mens zien. De grote oude boom naast het huis is een misschien een iets te voor de hand liggend beeld voor de verstrijkende tijd maar verder zijn de metaforen treffend en bescheiden. Aan het eind brandt de wereld. Een fantastisch debuut.

Ronald Rovers