La novia del desierto
Widescreen voor een klein mirakel
De acteurs schitteren in de subtiele Argentijnse debuutfilm La novia del desierto, een lange lome rit door de woestijn. Regisseurs Cecilia Atán en Valeria Pivato: ‘De woestijn is een schemergebied, een plek buiten de tijd. Onze hoofdpersoon kan vanuit die leegte groeien, sterker worden.’
Door Barend de Voogd
Hoofdrolspeelster Paulina García kennen we van Gloria, de Chileense film uit 2013 over een oudere vrouw die moedig probeert haar liefdesleven weer op te pakken. Je herkent haar bijna niet. Haar Teresa in La novia del desierto is een grijs muisje, een 54-jarige huishoudster die met de bus onderweg is naar San Juan, in de woestijn vast komt te zitten en daar de kletsgrage El Gringo (Claudio Rissi) tegen het imposante en toch zeer charmante lijf loopt.
Teresa vergeet haar tas in de camper van de marktkoopman en hij denkt dat hij die per ongeluk heeft uitgeladen in een van de vele plaatsen die hij aandoet. Samen gaan ze op zoek. De tas is de kapstok voor een verhaal over groei, trefzeker verteld als een lange lome rit door de woestijn waarin een groeiend gevoel van vertrouwdheid ontstaat. Regisseurs Cecilia Atán en Valeria Pivato: "Het meeste werk bestond eruit het simpel te houden. Het eerste scenario had nog heel veel situaties en plotlijnen. De ontwikkeling van de personages lijkt klein, maar voor hen is de stap enorm. Dat is het soort cinema waar we van houden, die ons raakt." Atán en Pivato werkten hiervoor ruim vijftien jaar op de sets van Juan José Campanella en Pablo Trapero. Ze waren in augustus te gast op het World Cinema Festival in Amsterdam.
"Het interessante was dat Paulina en Claudio elkaar nog niet kenden toen we begonnen met de opnames", vertelt Valeria Pivato bij die gelegenheid. "Paulina woont in Chili en wij leven in Buenos Aires. Het budget bood ze ook weinig tijd voor repetities. Toen we dan eindelijk met z’n vieren waren ging het heel snel. Ons idee was: dit zijn twee tegengestelde karakters maar wanneer ze elkaar ontmoeten merken ze dat ze complementair zijn. Ze ontdekken dat ene ding dat ze gemeen hebben en dat heel essentieel is.’
Limbo
Cecilia Atán vervolgt: "In Latijns-Amerika is de figuur van de nana heel bekend: een vrouw zoals Teresa die haar hele leven wijdt aan de zorg van een familie en een kind dat niet van haar is. Die spanning is bijzonder: zich deel te voelen van die familie en van ze houden — en toch ontslagen kunnen worden. Zo’n vrouw zit altijd in een onbepaalde positie. Een schemergebied, dat in de film de vorm krijgt van de woestijn. Een plaats van niet-bestaan, een plek buiten de tijd. Het idee was dat Teresa vanuit die leegte kon groeien, sterker kon worden."
Zo prettig klein en menselijk als het verhaal is, zo groots is La novia del desierto in visueel opzicht. Cameraman Sergio Armstong, vooral bekend van zijn werk voor Pablo Larraín (El club, Neruda), draaide de film in widescreen CinemaScope. "Omdat we het landschap wilden neerzetten als een derde personage", legt Cecilia uit. "Of beter gezegd: als een personage in relatie tot Teresa. Je ziet het huis en de woestijn zoals zij die beleeft. Dat was een van onze eerste regiekeuzes. Daarna kwam de discussie: je hebt aan de ene kant meer beeldoppervlakte en op hetzelfde moment minder overzicht, dus je moet spelen met de focus. Alles wat je ziet is een beetje buiten haar. Hij, bijvoorbeeld, is een personage dat vaak het scherm binnenkomt, in haar focus binnentreedt."
Bedevaartsoord
La novia del desierto is niet zo’n opbeurende film als Gloria, maar verdient met al zijn nuance, humor en tederheid minstens zo’n succes. Teresa met haar zorgelijke gezicht en El Gringo met zijn enorme buik; je gaat voor ze voelen. En al houden de makers zorgvuldig de geloofwaardigheid van de personages in stand, aan het einde is er toch sprake van een klein mirakel.
La novia del desierto speelt zich af in en rond Vallecito, een plaats die in Argentinië bekendstaat als bedevaartoord. Reizigers komen er een bloemetje of een flesje water neerzetten voor la Difunta Correa. Valeria: "Die legende gaat over een vrouw die te voet de woestijn overstak met haar pasgeboren kind in de arm. Ze stierf van honger en dorst. Enkele dagen laten vonden ze haar terug; haar baby leefde nog en had zich gevoed aan de borst van de gestorven moeder. We vonden in Vallecito dus niet alleen een ruimte die ons ontzettend aantrok, de woestijn, maar ook die analogie tussen die mythe en het verhaal dat wij wilden vertellen. We wilden ons niet beperken tot het religieuze, maar La novia del desierto gaat wel over het vermogen dat we allemaal hebben om te geloven, het idee van de triomf van het leven over de dood."
