LA LEÓN

Santiago Otheguy’s broeierige en tegelijk koele la león zoekt net als apocalypse now naar het hart van de duisternis maar heeft heel wat minder spektakel nodig. De Argentijnse film is niks minder dan meesterlijk.

La León is de naam van een veerboot in de dichtbeboste Paraná rivierdelta in het noorden van Argentinië. Veel mensen om op te halen of af te zetten zijn er niet. Het zijn vooral hout- en rietkappers die zich hier elk jaar voor een paar rotcenten maandenlang in de natuur opsluiten. Hun isolement is door de stijl van de film zo overweldigend dat het ook voor de kijker voelbaar wordt. De camera is als de boot die muisstil tussen de mangroven en het riet door glijdt.
Een van de rietkappers is Alvaro (Jorge Roman). Zijn homoseksualiteit zet hem buiten de groep. Maar niet omdat hij wordt verstoten want hij kan met bijna iedereen goed opschieten. Hij staat buiten de groep omdat hij zichzelf erbuiten zet. Zijn escapades beperken zich tot nachtelijke avonturen met toeristen die het gebied bezoeken. Historisch gezien is Alvaro misschien eerder regel dan uitzondering: mannen die maandenlang met elkaar zitten opgescheept doen wel vaker dingen die ze eerst niet voor mogelijk hielden. Maar dat verhaal behoort niet tot de gebruikelijke culturele overlevering. Alvaro’s nemesis is Turu (Daniel Valenzuela), de robuuste kapitein van de veerboot die zijn eigen isolement vult met het tot vijand verklaren van alles wat anders is dan hijzelf. Uiteindelijk begaat Turu daardoor een grote fout.

Orde
Het had te zeer voor de hand gelegen en het zou te mager zijn geweest als homoseksualiteit of de vijandigheid die dat oproept het belangrijkste verhaal van la león zou zijn geweest. De Freudiaanse ontkenning wil dat Turu zich voelt aangetrokken tot Alvaro en jawel, dat voor zichzelf met agressie probeert te maskeren. Het is een cliché, en tegelijk is het gelukkig niet meer dan een detail.
Want in plaats daarvan maakt Otheguy door betrekkelijk weinig te doen behalve filmen alles ondergeschikt aan het isolement. Zonder dat ook maar één keer te benoemen. Het blijkt uit de lange, dwalende camerabewegingen die ons over het water en door de bossen voeren. Het sterke zwart-wit contrast van Paula Grandio’s camera die ook nog eens alles in CinemaScope laat zien, levert prachtige beelden op die in stilte de dubbelzinnigheid van het landschap laten zien: dat landschap geeft de mannen tegelijk totale vrijheid en absolute gevangenschap, het is geruststellend maar ook verontrustend. Het is het landschap dat het ritme van de dingen dicteert. De rest luistert. Zelfs de dood van een jongeman net voor het verhaal van de film begint, verstoort die orde niet. Waarom en hoe hij stierf blijft onduidelijk, zoals alles tussen het dichte struikgewas onduidelijk blijft. In een gebied waar niemand meer dan een paar meter vooruit kan kijken, is de behoefte aan overzicht en verklaringen verdwenen. De fantasie mag verder kijken.
Het isolement ís de film. Het water stroomt, de planten groeien, de mens is klein. Het drama vlak voor het eind vindt achteloos plaats. Dat het hart van de film en van zijn personages ongrijpbaar blijft, is meesterlijk. Echt meesterlijk.

Ronald Rovers