La graine et le mulet
Gaat onder je huid zitten
Denkt u genoeg immigrantendrama’s te hebben gezien? Dan mist u het geweldige epische familiedrama la graine et le mulet.
In Nederland kunnen we veel internationale films zien. Toch zijn er blinde vlekken. Had u van Abdellatif Kechiche (47) gehoord? Ik niet en dat had wel gemoeten. De in Tunesië geboren maar in Frankrijk werkende filmmaker lijkt met la graine et le mulet (Het zaad en de onnozelaar) uit de lucht te vallen, maar dat is niet zo. Waarom zagen Nederlandse distributeurs zijn eerste twee films over het hoofd? De reden kan niet zijn dat la faute à voltaire (De fout van Voltaire) en l’esquive (De ontwijking) niet opvielen. Beide immigrantendrama’s wonnen prestigieuze prijzen. la faute à voltaire, met de uitstekende actrice Élodie Bouchez, werd onder meer in 2001 op het filmfestival in Venetië tot beste debuut uitgeroepen. En l’esquive won drie jaar geleden in Frankrijk vier Césars, waaronder voor beste film en beste regisseur. Het verhaal wordt eentonig, want met la graine et le mulet is het weer raak. Weer bekroningen in Venetië, waaronder de juryprijs, en weer vier Césars. Het is curieus dat de in Frankrijk meest bekroonde filmmaker van de laatste jaren door ons nog ontdekt moet worden. Enfin, beter laat dan nooit.
la graine et le mulet gaat over een immigrantenfamilie in de Zuidfranse vissershaven Sète. Centraal staat de begin zestiger Slimane, die na vijfendertig jaar wordt ontslagen op een scheepswerf. Met de oprotpremie koopt hij een oude kotter, waarin hij een restaurantje wil beginnen. Lastig genoeg in een omgeving vol onderhuids racisme, maar familieperikelen maken het nog moeilijker. Slimane is gescheiden en woont samen met de eigenaresse van een hotelletje en haar tienerdochter. In de ogen van zijn eerste vrouw en zijn volwassen kinderen is hij een achter zijn pik aanlopende sukkel. Overwinnen zij hun wrok en helpen zij hem zijn restaurant te realiseren?
Afrebbelen
la graine et le mulet stelt veel aan de orde. Alledaags racisme, culturele vervreemding, patriarchale verhoudingen en generatieproblemen: het komt allemaal langs. Maar meer dan een immigrantendrama is la graine et le mulet een familiedrama. De film gaat over de zwakte en kracht van familie. Liefde en loyaliteit, maar ook ontrouw en geheimen, bepalen het drama. Het klinkt niet opzienbarend, maar dankzij Kechiche’s benadering is la graine et le mulet een geweldige film geworden. De maker had het lef om alledaagse zaken uitvoerig in beeld te brengen. Er wordt wat afgerebbeld binnen de familie en we krijgen alles — tot aan de vraag hoe je kinderen het beste zindelijk kunt maken — te horen. Minutenlang verstrijken op deze manier. Sommige kijkers zullen afhaken na het zoveelste triviale gesprek, maar wie het geduld opbrengt om te luisteren, leert de personages, en de onderlinge verhoudingen, steeds beter kennen. Het is fascinerend hoe de tweeënhalf uur durende film langzaam onder de huid kruipt. Door de ondramatische benadering komen de dramatische momenten trouwens dubbelhard aan. De minutenlange wanhopige huilbui van de vrouw van Slimane’s zoon zullen we niet snel vergeten. Evenals het optreden van de tienerdochter, die wijzer is dan alle volwassenen bij elkaar. Het leverde Hafsia Herzi, die nauwelijks acteerervaring had, de César voor beste actrice op. Wie haalt Kechiche’s vorige twee films naar Nederland?
Jos van der Burg
