LA CHAMBRE VERTE

François Truffaut schept in la chambre verte (1978) een beeld van een man die de dood niet kan accepteren en daarmee zelf leeft als een stervende. Nooit eerder in de Nederlandse bios te zien.

Beelden van slagvelden uit de Eerste Wereldoorlog versmelten met het gezicht van Julien Davenne (regisseur François Truffaut zelf). Het vuur in de loopgraven trekt een lijn door zijn mond, de blauwe gloed maakt hem des doods. Tien jaar later, in 1928, sterft de echtgenote van zijn vriend. Julien steekt hem een hart onder de riem: de doden zijn niet dood als wij dat niet accepteren.
Het Franse nouvelle vague-icoon François Truffaut (1932-1984) maakte met la chambre verte een persoonlijke, psychologische horrorfilm over een kwijnende man, die slechts van de doden houdt en niet van de levenden. Zijn leven bestaat uit het schrijven van necrologieën voor een provinciale krant die zo oud is dat de meeste lezers zijn overleden. En daarnaast het onderhouden van zijn liefde voor zijn overleden vrouw en vrienden.
Net als in sous le sable (François Ozon, 2000), die gaat over een vrouw die haar vermiste echtgenoot niet kan loslaten, is Julien, zoals hij zelf zegt, door al het leed een "toeschouwer van het leven" geworden. Hij kan alleen op de doden vertrouwen. Maar la chambre verte gaat verder, omdat ook de omgeving duister en beklemmend is. Het overgrote deel van de scènes speelt zich overdag binnen of ’s nachts buiten af; alleen het kerkhof mogen we bij daglicht zien. Het vervreemdende donkerbruin, -grijs of -groen, waarmee hij de omgeving kleurt, laten je nekhaartjes overeind staan.

Zwarte handschoentjes
Deze film is qua cameravoering en montage klassieker van opzet dan bijvoorbeeld Truffauts baanbrekende jules et jim (1962), waarin onder andere bewegingen in verschillende korte shots werden vastgelegd. In la chambre verte besteedt Truffaut zijn aandacht aan detail en stilering en laat de beelden stuk voor stuk lijken op schilderijen. Zo wordt er langzaam ingezoomd op een in het grijs gehulde vrouw met zwarte handschoentjes (Nathalie Baye), die schreiend op het groenbebosde kerkhof toekijkt hoe haar minnaar wordt begraven.
Deze vrouw is de enige die Julien enigzins begrijpt. Hoewel zij leven en dood kan scheiden, weet ze waarom hij kaarsen aansteekt voor de fotoprotretten van zijn overleden vrienden. Dit zijn overigens portretten van mensen die Truffaut in werkelijkheid bewonderde, zoals Oscar Wilde, James Joyce en Jeanne Moreau. Met filosofische uitspraken als "Vragen naar wiens graf je bezoekt is als het openen van andermans brief", bieden ze elkaar steun. De film is doordrenkt van dit soort literaire teksten (de film werd gemaakt naar twee verhalen van Henry James), maar Truffaut en Baye weten ze subtiel en ontroerend te brengen.
Met la chambre verte neemt Truffaut een uiterst somber standpunt in over de dood. Je vergeet hem of je verliest je erin. In tegenstelling tot zijn andere films biedt deze film daarom geen hoop. Alles draait om de vraag waarom de levenden zijn blijven leven en hun vrienden niet. Dat is een trauma dat veel overlevenden na de oorlog gevoeld moeten hebben.

Laura van Zuylen