L’avenir

Hart en hoofd

L’avenir

Wat te doen als je man je in de steek laat? De onzekere toekomst die volgt is juist iets om te omarmen in plaats van te smoren, laat Mia Hansen-Løve zien in haar prachtige L’avenir.

Plots wankelt het rustige leven van filosofiedocent Nathalie, even subtiel als krachtig gespeeld door Isabelle Huppert. Ze wordt na een lang huwelijk gedumpt door haar man, die een nieuwe liefde heeft gevonden.

Zonder te dramatiseren laat Mia Hansen-Løve heel mooi zien hoe Nathalie zich geleidelijk een ander leven moet gaan voorstellen. Daar neemt Hansen-Løve de tijd voor, net zoals in het echte leven nodig is. L’avenir weet hart en hoofd aan te spreken. Juist de momenten voor en na het drama geeft ze aandacht. En dan komt de dag dat Nathalie een lichtpunt ziet: “Man weg, moeder dood, kinderen de deur uit — ik heb nu de totale vrijheid, die heb ik nog nooit ervaren.”

Een leven zonder partner is niet het einde van de wereld. Ze heeft geen zin om het met een “oude vent” aan te leggen of om opnieuw te beginnen. Haar rijke intellectuele leven is genoeg om gelukkig te zijn. Boeken zijn een volwaardige vervanging. Zo leest ze haar klas voor uit Rousseau’s brievenroman Julie, ou la nouvelle Héloïse: ‘[De kracht van de verbeelding] vervangt de afwezigheid van de geliefde en verschaft een genot dat zuiver mentaal is, in zekere zin onwerkelijk maar niettemin doeltreffend.’ Liefde kan ook in afwezigheid bestaan.

Zo’n man op afstand is Fabien, de lievelingsstudent van Nathalie, die een ambitieus boek aan het schrijven is over ‘het vinden van een uitweg uit de onheilsgedachte’ en zich heeft teruggetrokken in een anarchistisch collectief in het bergachtige Vercors. Fabien geeft haar stof tot nadenken, want ze zijn het lang niet altijd met elkaar eens. De radicale Fabien is ervan overtuigd dat woorden en daden samen moeten gaan. Nathalie vindt dat ons leven in harmonie moet zijn met onze ideeën, maar ze wil geen revolutie. Ze is te oud voor radicaliteit, zegt ze, en heeft een bescheidener doel: jongeren zelf leren denken.

Zelf moet ze weer leren leven. Terwijl de nieuwe generatie, ‘de toekomst’ uit de titel, in de startblokken staat, ziet haar toekomst eruit zoals beschreven in de Pensées van Pascal, een van de vele boeken die ze leest in de film: ze zit in een “situatie, waarin ik niet weet wie ik ben en wat ik moet doen, noch mijn plaats noch mijn plicht ken”.

Het lukt haar om door te gaan, door haar aandacht op zichzelf te richten en niet op het vinden van een nieuwe man. Ze is als de ontsnapte kat van haar moeder die jarenlang als huiskat binnen lag, maar inmiddels in de wilde natuur rondwaart en weer op haar instincten vertrouwt.

Daartegenover staat de Parijse uitgeverswereld die zijn innerlijke kompas wel kwijt lijkt te zijn en er in een aantal komische scènes flink van langs krijgt. Zo hebben twee redacteuren een snoepkleurige cover gemaakt voor een herdruk van Nathalie’s leerboek. Ze willen de ingewikkelde lesstof ‘vermenselijken’, omdat de toekomst van het boekenvak te riskant is. Voor Nathalie is die riskante toekomst juist iets om te omarmen in plaats van te smoren. In een tijd waarin mensen het steeds moeilijker vinden om met tegenslagen of achteruitgang om te gaan is L’avenir een film om te koesteren.