L’ ANGLAISE ET LE DUC

Nouvelle Vague-veteraan Eric Rohmer presenteert met L’Anglaise et le duc een opmerkelijke nieuwe film waarin twee veelbesproken revoluties samenkomen: de Franse Revolutie en de Digitale Revolutie.

Hoewel Eric Rohmer inmiddels de 82-jarige leeftijd heeft bereikt, en een goede halve eeuw meedraait in de Franse filmwereld, is de zin voor het experiment gebleven. Met L’Anglaise et le duc gaat Rohmer zelfs op innemende wijze tegen de keer in, zowel qua vorm als qua inhoud.
Allereerst is er de Franse Revolutie die vanuit een onverwacht gezichtspunt wordt belicht. Centraal staat Grace Elliott (1760-1823), een Schotse aristocrate en royaliste die ten tijde van de Franse Revolutie in Parijs woonde en die door haar innige vriendschap met de revolutionair gezinde graaf van Orléans (een neef van koning Lodewijk XVI) dicht bij het vuur zat. Haar memoires, die ze publiceerde onder de titel Le journal de ma vie durant la Révolution Française, vormen de basis van de film en dat betekent dus dat we door de ogen van een anti-revolutionair naar de revolutie kijken.
Het levert unieke scènes op van een keurig verzorgde dame in een koetsje die het hoofd van een bevriende prinses plotseling op een spies voorbij ziet komen, of die op 10 augustus 1792 met een verrekijkertje naar het in lichterlaaie staande Palais des Tuileries tuurt, en verdrietig is over die verwoesting. En misschien heeft Rohmer daarmee wel een reactionaire, politiek-incorrecte film gemaakt, zoals hem is verweten. Niet pro maar contra de revolutie. Tegelijkertijd wordt de schepper hier ook wat al te makkelijk verward met zijn schepping. Alsof Eric Rohmer zonder meer de denkbeelden van Grace Elliott zou delen.

Waterverf
Waar het Rohmer wel om lijkt te gaan is de terreur die elke revolutie met zich meebrengt. In het kader van de dezer dagen luid geproclameerde Digitale Revolutie, is het een verademing om te zien hoe Rohmer met dat ‘nieuwtje’ te werk gaat. Hij gebruikt de digitale videocamera niet om de grootst mogelijke erectie te tonen (de terreur van de Franse art-film), en ook niet om een driedimensionaal beest met een triljoen haartjes neer te zetten (de terreur van Hollywood), maar om het 18de-eeuwse Parijs te herscheppen.
Het mooiste aan L’Anglaise et le duc is, dat Parijs geheel opgetrokken is uit gigantische waterverfschilderingen en dat de personages daar met hulp van digitale technieken vrij in rond kunnen lopen. Het is alsof je een schilderij opeens tot leven ziet komen. Heel voorzichtig, ergens in een hoekje, begint er iets te bewegen. En het is een verrukking om te zien hoe een geschilderd trapje opeens een driedimensionaal trapje wordt, doordat de ‘Anglaise’ het in de sterke vertolking van Following-actrice Lucy Russell opeens betreedt. Het is een wonderschoon, uiterst artificieel effect, dat direct herinneringen oproept aan de fantastische filmpjes van special effects-pionier Georges Méliès. Het adagium ‘hoe realistischer, hoe beter’, dat met de komst van de digitale technieken wereldwijd wordt gevierd, wordt in dit mooie, radicale experiment krachtig terzijde geschoven.
Twee keer eerder maakte Rohmer een historische reconstructie: Die Marquise von O (1975) was geheel op locatie opgenomen; Perceval le Galois (1978) geheel in de studio. Voor l’Anglaise et le duc (2001) werd onder meer het weidse uitzicht over de Seine herschapen, met een pot waterverf, een digitale camera, en een fijne fantasie.

Belinda van de Graaf