KRABAT — MEESTER VAN DE ZWARTE MOLEN

Duister was de wereld uit het jeugdboek Krabat — Meester van de zwarte molen, die nu verfilmd is en de gruwelen van een dictatuur laat zien.

Er zullen amper akeligere jeugdboeken geschreven zijn dan Krabat — Meester van de zwarte molen (1971). De kinderziel wordt nu eens niet gespaard in dit even naargeestige als indrukwekkende verhaal over tucht, tirannie en moord. De besneeuwde naaldwouden en mysterieuze raven kon je er toen zelf bij denken. Nu is de faustiaanse klassieker van Otfried Preussler, winnaar van de Zilveren Griffel, verfilmd door de Duitse regisseur Marco Kreuzpaintner (sommerstorm), die geprobeerd heeft de verstikkende sfeer te vangen. Hij stopte zijn film vol met fakkels, bliksem en unheimische landschappen. Kreuzpaintner doet geen knieval naar zijn jonge publiek en last geen luchtig moment in, geheel in de geest van het boek.
Maar het beschrijven van ellende via taal is iets heel anders dan een letterlijke uitbeelding daarvan, had Kreuzpaintner moeten weten. Het is misschien ook te veel gevraagd om de duistere sfeer uit het boek te willen evenaren zonder in beeldclichés te vervallen. Overdaad dreigt dan ook bij deze letterlijke verfilming, die te eng zal zijn voor al te kleine kinderen.

Zwarte Kunst
Boek en film spelen zich af rond 1648 als de Pest door Europa waart en de veertienjarige wees Krabat in de leer gaat bij een creepy molenaar, die de Zwarte Kunst blijkt te beheersen. Al zijn leerlingen moeten de stem van de meester volgen, die als een tiran over zijn jongens en de boeren in de omgeving heerst. Maar zoals iemand het treffend zegt: "De dood is onze aller meester." De jongens kunnen in raven veranderen maar weten lange tijd niet wat het hogere doel daarvan is. Als twee van de molenaarsleerlingen op verdachte wijze overlijden en hun graf al gegraven blijkt, weet Krabat dat hij zo snel mogelijk moet ontsnappen aan de ban van de molenaar, die Krabat als zijn opvolger ziet. Zo komen er barsten in de totale gehoorzaamheid die de Meester altijd heeft geëist.
Deze horror voor kinderen laat op directe wijze de gruwelen van een dictatuur zien en benadrukt hoe belangrijk vrijheid en een zelfgekozen toekomst zijn. Krabat is gebaseerd op een zeventiende-eeuws volksverhaal waaraan parallellen met de opkomst van het fascisme zijn toegevoegd. David Kross (the reader) en Daniel Brühl zijn wat vlakjes als Krabat en zijn kompaan Tonga maar de boodschap is duidelijk: de liefde is het enige wat het duistere de baas kan. Dat die liefde zelf ook weer donkere kanten kan hebben, wordt voor het gemak maar even overgeslagen. Goed en kwaad zijn ook in krabat keurig verdeeld.

Mariska Graveland