Koza (Previously Unreleased)

Een armoedige ex-bokser zonder acteerervaring speelt zichzelf in het grotendeels gefictionaliseerde Koza. Het intrigerende speelfilmdebuut van Ivan Ostrochovský, over de noodgedwongen herstart van een sportcarrière, is ontdaan van alle romantiek.

Oud-bokser Peter ‘Koza’ Baláz woont met zijn gezin in een Slowaakse sloppenwijk. Televisiebeelden van zijn optreden op de Olympische Spelen in Atlanta in 1996 bevestigen de vergane roem van het supervlieggewicht dat tegenwoordig werkzaam is op een schroothoop. De zwangerschap van zijn vrouw — het stel heeft al één kind — brengt daar verandering in: zij wil een abortus, hij wil het kind houden. Beide opties — een abortus kost 400 euro — zijn bijkans onbetaalbaar. Koza blaast noodgedwongen nieuw leven in zijn bokscarrière: na de hereniging met zijn inhalige manager volgt een vechttour door Europa, die een schamele 1000 euro moet opbrengen.
Er moet weer getraind worden om te kunnen presteren. Tijdens het joggen heeft Koza een touw om zijn middel geknoopt met aan het andere uiteinde een autoband die in een lang shot wordt voortgetrokken door de dooiende sneeuw. Dit soort inspanningen, vaak gefilmd in een uitgestrekt landschap, doen denken aan films als Rocky die de esthetiek van de bokswereld goeddeels hebben bepaald, waarin fysieke aftakeling centraal staat, als een opmaat naar succes. Maar Koza’s krachtmetingen, binnen en buiten de ring, gaan evenwel door na de aftiteling. Hij is voor, tijdens en na de opnames dezelfde persoon: een bedeesde sportman die terugkeert naar de uitzichtloosheid.
Die fatalistische boodschap sijpelt door in elk shot. Ostrochovský, die eerder al een korte film over Koza maakte, plaatst de niet-­professionele acteur in een gefictionaliseerde omgeving, met statische, op afstand gefilmde tableaus die zijn ontdaan van romantiek. In enkele schaarse close-ups zien we vervolgens niet de emotie, maar het gehavende lijf van een atleet die zwijgzaam zijn lot ondergaat. Totdat hij niet meer kan en wordt afgevoerd in een ambulance. Dan verwordt boksen tot een treffende metafoor voor het leven: een bij vlagen pijnlijke ontbering.

Omar Larabi