KARAKUM

Met een tandenborstel in de woestijn

  • Datum 02-12-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films KARAKUM
  • Regie
    Arend Agthe
    Te zien vanaf
    01-01-1970
    Land
    Duitsland/Turkmenistan
  • Deel dit artikel

Iedere jongen van dertien jaar is in zijn fantasieën het liefst een avonturier die alle gevaren trotseert. In de film Karakum van de regisseur Arend Agthe beleven twee jongens, Robert en Murat, het avontuur van hun leven. Een verre reis door de woestijn, een ontmoeting met drugsmokkelaars, een zelfgemaakt voertuig en een grensoversschrijdende vriendschap zijn de ingrediënten van deze onvervalste jongensfilm.

Het scenario van Karakum is opgezet volgens de meest duidelijke en beproefde wetten van het scenarioschrijven. Eerst de snelle en levendige introductie van de setting en de van de hoofdpersonages. Robert is een dertienjarige blonde Duitse jongen die met het vliegtuig naar Turkmenistan reist om zijn vader te bezoeken; Pjotr is de stoere, meertalige vrachtwagenchauffeur die Robert van het vliegveld moet halen. Hij vervoert echter niet alleen Robert, maar ook nog een geheimzinnig pakketje. De man van het tankstation waarschuwt hem voor een lekkage in de koeling van de vrachtwagen, maar dat negeert hij. Het wordt een korte reis van slechts tweeëneenhalve dag rijden, zo vertelt Pjotr tegen Robert. Onderweg pikken ze Murat op, de dertienjarige Turkmeense neef van Pjotr. Ook hij reist naar zijn vader, om hem te gaan helpen met het hoeden van een kudde geiten. Tot slot is er nog de vader van Robert. Hij werkt als ingenieur aan een groot aardgasproject, middenin de woestijn die Karakum heet. Hij zal later in de film, als zijn zoon na drie dagen nog niet is aangekomen, naar hem op zoek gaan.
In het tweede deel van de film volgt dan de onvermijdelijke confrontatie. Pjotr volgt niet de hoofdweg, maar hij neemt een sluiproute binnendoor. Hij moet als handlanger van een drugsbende, bij een verlaten ruïne, het pakketje afgeven. De weg op deze afgelegen route blijkt niet al te best en de vrachtwagen loopt vast op een zandheuvel. Terwijl Pjotr de kapotte koeling repareert drinkt de onderweg meegenomen geit de halve watervoorraad op. Pjotr besluit om alleen op zoek te gaan naar water en laat de twee jongens achter in de totaal verlaten woestijn. De fundering is gelegd en het echte verhaal, met de noodzakelijke ontknoping, kan beginnen.

Geitenhoeders
Iedere goede verhalenverteller weet het al sinds Homerus. Laat twee jongens alleen achter in een woestijn, laat ze met veel vindingrijkeid en doorzettingsvermogen uit allerlei probleemsituaties ontsnappen en je hebt een boeiend verhaal. Maar het lijkt altijd makkelijker dan het in werkelijk is. Wat verder nodig is, is natuurlijk een begaafde regisseur. Iemand die weet hoe hij zijn scènes met vloeiende en sprekende shots aan elkaar moet rijgen.
Arend Aghte heeft met cameraman Michael Wiesweg een film gemaakt die een lust is voor het oog. Dat de woestijn een wonderbaarlijk en prachtig decor kan zijn voor een film, blijkt ook nu weer. Golvende zandheuvels, rollende stukken struikgewas, verlaten ruïnes met een primitieve waterput en eenzame geitenhoeders die in een tent wonen bieden voldoende stof voor prachtige plaatjes. Verschillende opnames zijn gemaakt vanuit een vliegtuig en het woestijnlandschap verandert, gefilmd vanaf grote hoogte, soms letterlijk in een golvende zee. Het scenario, de beelden en ook de muziek, het is allemaal tot in de puntjes verzorgd. Agthe levert het beste bewijs dat je ook zonder Hollywood-effecten en trucages een spannende en meeslepende avonturenfilm kunt maken.

Tegenstellingen
Karakum won op het laatste Cinekid-festival de gedeelde eerste prijs, na ook al op het kinderfilmfestival van Berlijn met de UNICEF-prijs te zijn onderscheiden. Het opvallende van Karakum, maar ook van verschillende andere recente kinderfilms, is het sterke acteren van de jeugdige spelers. Je vraagt je af of kinderen dan toch allemaal geboren acteurs zijn, zoals veel ouders soms in wanhoop beweren. Of worden er toch speciale vaardigheden van een regisseur vereist om die acteerprestaties te bereiken. Natuurlijk is Karakum voor een belangrijk deel ook nog een film over het overwinnen van de tegenstelling tussen verschillende volken en culturen. Robert en Murat spreken elkaars taal weliswaar niet, maar ze delen wel bepaalde universele waarden zoals vriendschap en eerlijkheid.
Gelukkig legt Agthe het er niet te dik bovenop. Sommige volwassenen menen dat de wereld vredelievender zou zijn als kinderen het voor het zeggen zouden hebben. De meeste kinderen weten wel beter. De goedgelovigen zouden er ook nog eens William Goldings boek ‘Lord of the flies’ op na kunnen lezen. Maar het blijft wel altijd mooi om te zien dat bepaalde verschillen er uiteindelijk niet toe doen. Zo heeft Robert een elektrische tandenborstel die Murat gebruikt om er zijn gezicht mee te masseren. Het verhindert echter niet dat ze elkaar respecteren en vrienden worden.

François Stienen