KADOSH

Vrouwen van een andere planeet

  • Datum 02-12-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films KADOSH
  • Regie
    Amos Gitaï
    Te zien vanaf
    01-01-1999
    Land
    Frankrijk/Israël
  • Deel dit artikel

Buitenaardse vrouw?

Amos Gitaï vertrapt in zijn film Kadosh met grove passen alle heiligheid die het jodendom te bieden heeft. Hij waagde zich in het heilige hart van de ultra-orthodoxe gemeenschap in Jeruzalem, waar vrouwen al eeuwenlang de mond wordt gesnoerd.

In het begin van Kadosh maakt de orthodox-joodse Meïr zich om vijf uur ’s ochtends klaar voor het ochtendgebed. Hij bindt de gebedsriem strak om zijn linkerarm en hult zich prevelend volgens de voorschriften van zijn geloof in het gebedsgewaad. Hij dankt God, voor talloze dingen, maar vooral voor het feit dat hij geen vrouw is.
De toon is gezet voor Kadosh, een poging van de Israëlische regisseur Amos Gitaï (Devarim, Yom yom) om inzicht te geven in het vrouwonvriendelijke klimaat in de Mea She’arim, een ultra-orthodoxe joodse wijk in Jeruzalem. De taken van de vrouw zijn sinds Mozes: kinderen baren en het huishouden doen, verder moet ze haar mond houden en zich aanpassen aan de regels van de Talmoed, die ze zelf niet eens mag lezen, zo leren we.
Kadosh volgt twee bloedmooie orthodox-joodse zussen, Rivka en Malka. Rivka is al tien jaar getrouwd met Meïr. Ze hebben een liefdevol huwelijk, maar Meïr heeft nooit zin in seks. Toch oordeelt de rabbijn dat hun kinderloosheid alleen aan de vrouw kan liggen. Rivka moet plaatsmaken voor een jongere maagd.
Ook Malka kampt met liefdesproblemen. Ze valt op een jonge zanger die heeft gebroken met het orthodox-joodse geloof, maar ze is uitgehuwelijkt aan een oude dikzak. In slepend trage beelden zien we hoe ze naakt het heilige huwelijksbad ondergaat, hoe haar mooie lange haar wordt afgesneden en zwart geverfd (waardoor ze er helemaal uitziet als een Frans fotomodel), hoe ze liefdeloos wordt ontmaagd door haar kersverse echtgenoot en hoe ze als een Jeanne d’Arc opkomt voor haar verstoten zuster.

Warme pruiken
Gitaï heeft met zijn film een aantal joodse wetten willen kraken. Cynisch heeft hij het Kadosh genoemd, wat in het Hebreeuws ‘heilig’ betekent. Om vervolgens met grove passen alle heiligheid die het jodendom te bieden heeft te vertrappen. Het beeldverbod, om te beginnen. Hij filmt de ‘heiligheid’ in een synagoge en hij filmt de ‘heiligheid’ van een naakte vrouw in het bijzijn van een rabbijn, iets wat in werkelijkheid ondenkbaar zou zijn.
Dit alles had best gewaagd kunnen zijn, maar in dit geval resulteert het doorbreken van taboes in helemaal niets nieuws. Kadosh bevestigt alleen maar alle bestaande westerse vooroordelen jegens orthodoxe joden: ze zijn gierig, stug, vrouwonvriendelijk en ze wassen zich niet. Daarbij laat hij een aantal cruciale vragen onbeantwoord, want wat beweegt deze vrouwen zich dagelijks te hullen in lange jurken en warme pruiken, terwijl een paar straten verderop het ‘vrije’ Westen lonkt? Wat is het dat de vrouwen in de schaduw van hun man en haard doet blijven? Gitaï doet geen moeite ook maar één reden te geven, behalve de lijfstraffen die hen wachten als ze het huis ontvluchten. Van een innerlijke strijd van de vrouwen is daardoor nauwelijks sprake. Zij zijn alleen maar slachtoffers van het systeem waarin ze leven.
Die vooringenomen visie van Gitaï komt tot uiting als hij in een onopvallend rolletje als portier van een discotheek zijn commentaar geeft: "Het lijkt wel alsof je van een andere planeet komt", zegt hij tegen Rivka, die zich met een clownesk joodse muts meldt bij de ingang van de ‘heidense’ discotheek. Ze doet verontschuldigend terstond haar hoofddeksel af. Kadosh toont orthodox-joodse vrouwen, als begeerlijke, maar buitenaardse wezens, die bevrijd moeten worden met een westers zwaard.

Fleur Jurgens


Nieuwe Israëlische cinema
Israëlische filmweek, met onder andere de films Kadosh, Kippur, Afula express, Song of the siren, The dybbuk of the holy applefield, Under western eyes, Urban feel, Yana’s friends, Michtavim, Gotta have heart. In het Filmmuseum, Amsterdam (14 t/m 20 september), Lantaren/Venster, Rotterdam (20 t/m 27 september) en Haags Filmhuis, Den Haag (21 t/m 27 september). Op 17 september om 14.30u. vindt er in het Amsterdamse Filmmuseum een debat plaats over de stand van zaken in de Israëlische cinema, met aansluitend de film Total love.