Jurassic Park

De dinosauriërs uit Jurassic Park walsten deze zomer alle concurrentie plat, zelfs kassamagneet Arnold Schwarzenegger moest het afleggen tegen het prehistorische geweld uit de koker van kindervriend Steven Spielberg. Geen slechte prestatie voor een film die met visueel spektakel een rammelend en klef scenario probeert te ontstijgen.

Vorig jaar streden twee Amerikaanse hamburgerketens om een lucratieve reclamedeal met filmmaatschappijen Columbia en Universal. Burger King mocht zijn junkfood aan Schwarzeneggers The Last Action Hero (1993) koppelen, terwijl McDonald’s zijn vette kadetjes aan Spielbergs sauriërs verbond. Spielberg gaf echter niet toe aan de wens van McDonald’s om een grote reclamezuil van de keten in het pretpark uit de film te plaatsen.

Misschien was hij bang dat op die manier de ware aard van het beestje iets te duidelijk in beeld zou komen. Jurassic Park is namelijk niets meer dan het filmische equivalent van een hamburger. Als je er één van op hebt, heb je eigenlijk nog niets gegeten, want met gebakken lucht kun je geen honger stillen. Maar de smaak werkt verslavend – een uitje doet immers wonderen. Jurassic Park heeft prachtige uitjes die niemand onberoerd zullen laten, ze zitten alleen in de verkeerde maaltijd.

Al in het begin van Jurassic Park wordt duidelijk waar de schoen wringt. Paleontoloog Alan Grant en zijn vriendin, de paleobotanist Ellie Sattler, zijn bezig de fossiele overblijfselen van een dinosauriër op te graven, ergens in de woestijn van Montana. Om volkomen onduidelijke redenen bevindt zich in het team van wetenschappers een jongetje dat Dr. Grant lastig valt met vervelende vragen over prehistorische dieren. De paleontoloog dient het joch van repliek met een gedetailleerde beschrijving van de gruwelijke dood die het kind zou sterven wanneer het oog in oog zou komen te staan met een velociraptor, een even slim als dodelijk beest dat we later in de film in actie zullen zien. Dat joch is alleen aanwezig om Grants afkeer van kinderen duidelijk te maken en om het publiek de warme worst van bloeddorstige actie voor te houden.

Kermisattractie
De twee doktoren worden door miljonair John Hammond uitgenodigd voor een proefrit door zijn biologisch pretpark, samen met Hammonds kleinkinderen en theoretisch wetenschapper Ian Malcolm. Hammond is erin geslaagd door middel van genetische manipulatie levende dinosauriërs te kweken. De beveiliging van zijn pretpark is geheel in handen van de vadsige computerprogrammeur Nedry, die zichzelf onderbetaald vindt en probeert dinosauriërembryo’s aan de concurrentie te slijten. Een uitgebreide subplot die er slechts toe dient dat Nedry op het juiste moment de beveiliging uitschakelt, zodat de dino’s vrij spel krijgen.

Dat moment valt samen met de komst van een tropische storm die op zich al voor genoeg rampen garant zou kunnen staan en zo de vage boodschap van de film, namelijk dat de natuur zich niet laat bedwingen, beter kracht bij zou zetten. Die boodschap rolt van de lippen van Jeff Goldblum, die net als in David Cronenbergs The Fly (1986) overtuigend een prettig gestoorde wetenschapper neerzet. Goldblums Ian Malcolm is het interessantste personage in de film, die verder alleen bevolkt wordt door wandelende Spielberg-clichés. Wanneer hij, geveld door verwondingen, de handelingen niet langer van relativerend commentaar voorziet, wordt Goldblums personage node gemist.

Jurassic Park is in alle opzichten een kermisattractie, waarin de personages en het publiek langs pieken en dalen gevoerd worden zonder dat er wezenlijk sprake is van gevaar. De good guys komen allen ongeschonden uit de strijd en de bad guys ondergaan een verdiende en keurig bloedeloze dood. Hoe bloedeloos de film ook is, McDonald’s vond het geheel toch te enerverend om Spielbergs dino’s te gebruiken ter promotie van zijn kindersnacks. Vreemd genoeg is de enorme hoeveelheid speelgoed die bij de film verkrijgbaar is wel behoorlijk bloederig; de dinosauriërpoppen zijn voorzien van gedetailleerde open wonden, die aan de fantasie van menig kind weinig te raden overlaten.

Voor deze merchandise wordt in de film overigens wel heel opzichtig reclame gemaakt; wanneer de miljonair zich realiseert dat zijn droom in duigen ligt, glijdt de camera langzaam langs een kast vol nutteloze ‘Jurassic Park’-artikelen. In de werkelijkheid vormt dit speelgoed een extra bron van inkomsten – het in beeld brengen ervan maakt Jurassic Park tot de duurste en langste commercial ooit gemaakt.

Verbluffend
Jurassic Park is een voorspelbare film met een slecht scenario dat voortdurend onlogische toevalligheden op moet voeren om het verhaal gaande te houden. Desondanks is de film nu bijna het grootste kassucces aller tijden. Jurassic Park gaat namelijk helemaal niet over genetische manipulatie en het zal het publiek worst wezen of alles logisch in elkaar past. Het volk wil dinosauriërs in actie zien en daarvoor is het bij Spielberg aan het juiste adres. Nooit eerder werden de prehistorische kolossen zo overtuigend in beeld gebracht. Zien is geloven.

Twee jaar lang is er door de meest getalenteerde special effects-teams ter wereld aan gewerkt en het resultaat is verbluffend. Er kan zo langzamerhand geconstateerd worden dat niets meer onmogelijk is, mits er maar genoeg tijd en geld uitgetrokken wordt. Helaas zal het fenomenale succes van Jurassic Park weinig veranderen aan de beroerde kwaliteit van het gangbare Hollywood-scenario. De film bewijst immers dat voor het grote publiek baanbrekende trucages belangrijker zijn.