Johan Cruijff – En un momento dado

Vellenkip!

Geheime afspraak met de bal

De voetbaldocumentaire over Cruijff toont hoe ‘de verlosser van Barcelona’ de voetbalclub én het Catalaanse volk succes en trots schonk.

Hendrik Johannes Cruijff landde in 1973 op het vliegveld van Barcelona, waarna de stad nooit meer dezelfde zou zijn. De kwakkelende plaatselijke voetbalclub C.F. Barcelona had zojuist een recordbedrag aan pesetas neergeteld en de Amsterdamse sterspeler van Ajax ingelijfd.

Cruijff stelde de Catalanen allerminst teleur, zo blijkt uit deze documentaire van Ramón Gieling (De gevangenen van Buñuel). Via interviews met mensen uit alle geledingen van de maatschappij wordt duidelijk dat Cruijff er nog steeds een mythische figuur is. Volwassen mannen huilen tijdens het ophalen van geweldige herinneringen aan legendarische wedstrijden en acties van Cruijff, die de Catalanen met het succes van Barcelona hun eigenwaarde teruggaf en een kopstoot uitdeelde aan het centrale gezag van generaal Francesco Franco in Madrid. Misschien wel het meest exemplarisch voor de ongelooflijke adoratie is het verhaal van een vrouw die vertelt dat ze al dertig jaar verliefd is op de Amsterdammer en dat alle mannen haar altijd hebben teleurgesteld. Maar op Cruijff afstappen? Nee, dat zou ze nooit in haar hoofd halen – dat is haar en zijn eer te na.

Geheime afspraak
Regisseur Ramón Gieling heeft voor zijn documentaire een vloeiende visuele stijl gekozen en toont ook visie in de keuze van de interviewpartners. Zo is het fraai te zien hoe Emilio (‘de Gier’) Butragueño van aartsrivaal Real Madrid vertelt dat Cruijff altijd zijn idool was, en dat Madrid-supporters die dat niet snappen een groot gebrek aan intelligentie vertonen, waarmee ze hun eigen club tekortdoen. (En dat ondanks de legendarische 0-5 vernedering van Real Madrid door Cruijffs Barcelona in het Madrileense Bernabeu-stadion.)

De verhalen van mensen die zeggen door Cruijff te zijn verlicht, de voorbeelden van zijn curieuze taalgebruik en taalvernieuwing (‘vellenkip!’ in plaats van kippenvel) en de keur aan archiefbeelden zijn zonder uitzondering boeiend. Maar het wachten is op JC himself, die pas aan het einde van de film ten tonele verschijnt. ‘De man die een geheime afspraak had met de bal’ stelt niet teleur en geeft met zijn positivisme deze film een slotakoord dat wel wat weg heeft van een feelgood movie. Daarmee spoelt hij de nare bijsmaak van Gielings wat kitscherige raamvertelling, over een jongetje dat voortdurend door Barcelona achter een bal aan rent, doeltreffend weg. Maar dat is logisch.