JACK

De Godfather-cyclus is zojuist weer op tv geweest. De kijker zapt nog eens langs alle Clemenza’s, Sollozo’s en Pentangeli’s en geniet van klassiek geworden scènes. Wie de trilogie van begin tot einde volgt, zal merken dat het epos eigenlijk een drama is over vaders en zonen, niet zozeer over mafiageweld. De diepgang die Francis Ford Coppola in zijn films weet te leggen, maakt ze allemaal specialer dan ze op het eerste gezicht lijken. Tot nu toe althans, want nu is er Jack.

Na afloop van Jack rest slechts verbazing. Wat heeft regisseur Coppola met dit verhaal willen zeggen? De film kent enkele roerende momenten maar voegt niets nieuws toe, noch aan Coppola’s repertoire, noch aan ons inzicht in de belevingswereld van een kind dat anders is dan andere. Jack Powell is een jongetje met een zeldzame ziekte: hij veroudert vier keer zo snel als normaal. Op zijn tiende ziet hij er ouder uit dan zijn eigen moeder en scheert hij zich vaker dan zijn vader. Obligate typcasting leverde deze rol uit aan de invuller van Mork, Popeye en Peter Pan: Robin Wiliams. De reuzenbaby Jack voelt zich een monster en wordt door zijn ouders in beschermende afzondering grootgebracht. Er komt alleen een privéleraar die hem thuis lesgeeft.
Natuurlijk kent dit gegeven dramatische elementen: de begripvolle huisonderwijzer, dr. Woodruff (pedagoog Bill Cosby speelt zichzelf) stopt Jack vol kennis die hij nooit zal kunnen toepassen; in fysiek opzicht is hij al over de helft van zijn bestaan. Woodruff wijst pa en ma Powell er op, dat Jacks leven voorbijvliegt zonder dat hij vol van dat leven kan genieten. Jack moet optrekken met ‘leeftijdgenootjes’, en komt voor het eerst op school.

Knalharde scheten
Zijn entree in groep zes opent nieuwe mogelijkheden voor klein drama. De klas is erg afwachtend tegenover de man die er uitziet of hij hun vader had kunnen zijn. Vanuit Jacks positie bezien wil een kind op die leeftijd niet anders zijn dan zijn klasgenoten, maar juist normaal. Het thema van het kind dat zich moet aanpassen aan een vreemde omgeving, is echter niet nieuw en wordt bovendien weinig origineel uitgewerkt. Het was te verwachten dat Jack zijn nut aan de schooljongens bewijst door zijn lengte in dienst te stellen van het basketbalspel — precies zoals de indianen-chief in One flew over the cuckoo’s nest dat deed. Jack wordt (ondanks zijn gewicht) toegelaten tot de boomhut-club.
Robin Williams heeft van de Disney-produktie dankzij zijn populariteit nog een redelijk succes gemaakt, maar hij moet nu echt eens ophouden zwaar behaarde kleuters te spelen. De vraag is of een volwassene zich dermate kan inleven in een kind, dat hij zo’n rol geloofwaardig kan neerzetten. Verder dan zielig grijnzen en zulke harde scheten laten dat het clubhuis ervan schudt, komt Williams niet. Scenarioschrijver James DeMonaco mag dan volgens de persmap zijn eerste roman hebben geschreven op zijn achtste levensjaar, veel houvast biedt hij niet voor de interpretatie van karakters van die leeftijd. Het script laat alle kansen liggen om grensverleggend te zijn. Wat we niet zien zijn de mogelijke traumatische ervaringen bij Jacks klasgenootjes na het traditionele piemeltjesvergelijken. Ook ontbreekt, in deze hoogtijdagen van pedofilie, een prikkelende zijlijn als Jack in een nachtclub bijzonder vriendelijk wordt bejegend door een oudere heer.

Sentimenteel
Het standaard-sentiment wordt daarentegen door Coppola naar hartelust uitgebuit. Jack wil graag met zijn juf naar het schoolbal. Omdat hij hier fysiek te rijp voor zou zijn, levert dit mooi kinderverdriet op. Jack wil naar school blijven gaan, zelfs als hij er sneller door verslijt. Ook dit dilemma zorgt voor een ontroerende scène: Jack blijft liever onder zijn nieuwe vrienden doorravotten dan dat hij onder medisch toezicht wat langer kan leven. Maar de terugkerende metafoor van de vlinder, van ontpoppen tot sterven in Jacks handen, is gekunsteld en bij Jacks eindexamen (met Robin Williams verkleed als 68-jarige) heeft Coppola het gesnotter niet meer in de hand. De boodschap? Dat zelfs als het niet goed met je gaat, je altijd nog een nastrevenswaardig voorbeeld kunt zijn voor anderen. Mooie douceur voor ouders met probleemkinderen.
Het onderwerp ouders & kroost zal Coppola hebben aangesproken. Zelf had hij weinig vriendjes vroeger en lag op zijn negende met polio aan bed gekluisterd. De Godfather-films gaan over het verliezen van je familie; Coppola heeft altijd geprobeerd zijn familie bij de filmprodukties te betrekken (hij verloor zijn eigen zoon toen deze 22 was). Voor iemand van zijn talent is het daarom des te onbegrijpelijker dat hij met Jack zoveel kansen heeft laten lopen. Als verklaring voert Coppola (nu 57) in interviews aan dat hij al zijn dromen heeft gerealiseerd, zijn familie financieel heeft zeker gesteld, en daarom slechts ‘director-for-hire’ is totdat hij als auteur weer een kans ziet voor een groots onafhankelijk project. Laten we ’t hopen.

Kees Hogenbirk