INTERVIEW (Theo van Gogh)

Katja en Pierre spelen Katja en Pierre in de nieuwste film van Theo van Gogh. Katja heeft geen achternaam nodig, Pierre Bokma na zijn vertolking van verlopen journalist in Interview waarschijnlijk ook niet meer. "Oorlogsverslagger ondervraagt ster. Een slagveld op de vierkante meter", aldus de regisseur.

Een godsgeschenk noemt Theo van Gogh de openingsscène van Interview. Het is avond. Een journalist moppert wat in zijn mobieltje. Daar waar het allemaal gebeurt, in Den Haag, wankelt een regering. En híj is verbannen naar een Amsterdamse gracht, om nota bene een soapster te interviewen. Die te laat is! Tot zover het scenario.
Soapster komt aanrijden in jeep, schampt een paaltje, wil al uitstappen, vergeet aan de handrem te trekken en hopst nog enkele meters verder. Entree Katja Schuurman. Katja de brokkenmaakster, Katja met haar vriendjes en vriendinnetjes, Katja met haar borsten. Als de regisseur niet verklapt had dat deze magnifieke opening te danken was aan God, het toeval of de werkelijkheid van superster Schuurman, dan had de toeschouwer opgelucht kunnen zuchten: ‘Ach die Katja toch.’ Leuke scenariovondst om haar geheel volgens de verwachtingen al direct als wegpiraat te introduceren.
Interview speelt onder meer met dat soort vooroordelen over soapsterren en parlementaire verslaggevers. Je hoeft de stoute Theo van Gogh maar een beetje gevolgd te hebben in het debat rondom Pim Fortuyn om te weten waar zijn sympathie ligt.

Kamikazecinema
Interview is in een flits van een seconde bedacht door Hans Teeuwen. Je moet een film maken, stelde hij aan Theo van Gogh voor, waarin Katja Schuurman door een interview wordt verleid. Vervolgens werd het script in tien dagen op de huid van de beoogde hoofdrolspelers geschreven door Theodor Holman. Er werd een maand gerepeteerd en vijf nachten met een digitale videocamera gefilmd in het huis van de actrice zelf. Een knap staaltje kamikazecinema.
"Ik had vier wensen", vat Theo van Gogh het ontstaansproces samen. "Allereerst moesten de rollen tussen interviewer en geïnterviewde ietwat omgedraaid worden. Ik wilde Pierre Bokma in de rol van journalist en drie wendingen in het scenario. En Katja moest winnen.
"Terwijl Holman schreef ging producent Gijs van de Westelaken naar de Humanistische Omroep. Ze hadden 90.000 euro beschikbaar, wat we wel eerst moesten voorschieten. Uiteindelijk hebben de acteurs iets van 4500 euro gekregen en hebben Gijs, Theodor en ik voor niks gewerkt. Het zal mij niet overkomen dat ik een film niet maak, omdat er geen honorarium is. Dv is mijn medium. Kort, snel en krachtig. Met dv koop ik mijn vrijheid."

Katja en Pierre
"Ik vond het leuk om in de casting met een gewaagde keuze te komen. Katja heb ik het gevoel willen geven dat ze wraak kon nemen op de pers. Ik zei: ‘Je gaat nu de rol van je leven spelen, waarin je alles kunt zeggen wat je wilt.’ Van Pierre heb ik altijd gezegd dat hij waardeloos was voor de camera en dat hij nu de kans kreeg te bewijzen dat hij wel in een film kan spelen.
"Katja is onze enige echte ster. Ze is glamoureus en iedereen identificeert zich makkelijk met haar. En ze fotografeert mooi, ze ziet er goed uit door de camera. Ze is een van de weinigen in Nederland die het mystieke begrip star quality bezit. Ze heeft een leegte om zich heen waarin iedereen het zijne kan zien. In Interview speelt ze het cliché van Katja, de snuivende ietwat wanhopige soapster die geconfronteerd wordt met een interviewer die met veel dédain denkt dat hij haar wel even kan afleggen. Over die clash gaat het dan ook. Die van de laaielichters van de kwaliteitspers en de entertainmentindustrie.
"Pierre is onze grootste toneelacteur. In Interview ontmoet de koningin van de soap de koning van het hoge toneel. Het weerloze meisjes van de massacultuur wordt geconfronteerd met de minachting van de elite.
"Ik ben niet tegen de elite. In tegendeel. De neergang van Nederland komt doordat de elite niet genoeg aan bod komt. Ze is alleen niet verheven boven de middenklasse of het proletariaat. Ik heb in Interview geen statement over hogere en lagere cultuur willen maken. Mijn Fortuyn-film [over de moord op de aspirant-poluticus Pim Fortuyn], die gaat pas een statement maken!
"En Interview gaat natuurlijk net zoals al mijn films over het gevecht tussen mannen en vrouwen. Als je m’n films bekijkt, zie je dat ik niet precies weet hoe intermenselijke relaties en zoiets als het geluk in elkaar zitten. Ik probeer de wereld terug te brengen tot een heel klein universum van man en vrouw. Dat is al ingewikkeld genoeg.
"Ik geloof niet in de Nederlandse B-film. Achtervolgingen en explosies moeten ze in Amerika maar filmen. Ik zou willen pleiten voor een filmcultuur die zich meer bezighoudt met het uitdiepen van relaties tussen mensen. We moeten hier van onze zwakte onze kracht maken. Ik ben alleen maar geïnteresseerd in de oorlog tussen mensen."

Interviewen
"Een goed interview is in wezen een gevecht. Niet een gevecht met bloed aan het mes, maar de geïnterviewde moet iets prijsgeven. Met stroop en honing bereik je het meeste. Het gif van de onschuld is veel effectiever dan beuken. Pas als de sfeer ontspannen is kun je bepaalde ontregelende vragen stellen. In ‘Een prettig gesprek’ [Van Goghs interviewprogramma op de Amsterdamse kabel, DL] vroeg ik mijn gasten wel eens hoe vaak ze zelfmoord hadden overwogen.
"Het ontlokken van bekentenissen vind ik belangrijker dan de waarheid. Pierre heb ik op die manier geregisseerd. Zijn doel is om Katja op haar gemak te stellen. Hij is een sluipmoordenaar.
"Het is vaak niet mogelijk om acteurs te interviewen, omdat ze geen persoonlijkheid hebben. Hun wezen is om steeds iemand anders te zijn. Pierre Peters is een journalist zoals er in Nederland velen zijn. Voormalig oorlogscorrespondent, maar nu weggepromoveerd naar de entertainmentredactie. Hij is niet echt op iemand gebaseerd. Maar ik denk dat Theodor Holman hem naar Raymond van den Boogaard heeft gemodelleerd. "Er is veelvuldig sprake van overleg met ‘Mathijs’ die aan de leiband van ene ‘Felix’ zou lopen, maar dat zijn niet per se Mathijs van Nieuwkerk en zijn mentor Felix Rottenberg.
"Het zou leuk zijn geweest als Pierre voor het Parooltje had gewerkt, maar het zou flauw zijn om maar een krant te pakken. Hij staat voor de hele zogenaamde kwaliteitspers. Er is alle reden om die te pakken. Als je nagaat hoeveel nieuws zij gewoonweg niet brengen, uit erbarmelijke politieke correctheid."

Regisseren
"Ik werk graag met mensen die bereid zijn om te improviseren. Ik ben filmisch maar in een paar dingen geïnteresseerd: in de acteurs en in het verhaal. Ik hou ervan om op een televisieachtige manier te werken, met veel close-ups.
"Ik heb de acteurs veel emoties tegen laten spelen. Dat is een oude truc maar hij werkt altijd. Je laat iemand die verdrietig is woede spelen of andersom.
"Voor de rest is het een kwestie van instinct. Ik moet kunnen geloven dat iets echt is. Om dat te bereiken heb ik zowel bij Pierre als bij Katja de pathetiek van hun spelen af moeten halen. Pierre speelt kleiner dan we van hem gewend zijn en ook Katja heeft zich teruggehouden in haar grote gebaar. Bij Pierre heb ik het kunnen eraf gehaald en bij Katja het verlangen.
"Als regisseur moet je vooral een kader scheppen waarin de acteurs zich op hun gemak voelen en mensen tot ontplooiing kunnen komen.
"Jezelf spelen is het allermoeilijkste wat er is. Katja speelt natuurlijk niet helemaal zichzelf, ze speelt het cliché van zichzelf. Ze speelt de fantasie die Holman op haar heeft losgelaten. De blonde pruik geeft haar het idee dat ze een rol speelt en niet helemaal zichzelf. Dat geeft een actrice zekerheid. Ik wilde niet dat het psychotherapie voor de camera zou worden."

Dana Linssen